درمان تقویت انگیزشی (MET) چیست؟ اهداف درمان تقویت انگیزشی

درمان تقویت انگیزشی نوعی مداخله رفتاری برای کمک به بهبود مبتلایان به اختلالات مصرف مواد است. در این رویکرد درمانی تلاش می شود تا انگیزه درونی بیماران تغییر پیدا کند. ما در این مقاله قصد داریم درباره چیستی، تاریخچه، عملکرد، مراحل تغییر و تکنیک های کاربردی در درمان تقویت انگیزشی (MET) اطلاعاتی را ارائه دهیم.

درمان تقویت انگیزشی چیست؟

انگیزه به عنوان یک پیش بینی کننده قدرتمند در خصوص ایجاد تغییر برای بهبودی شناخته شده است.
درمان تقویت انگیزشی یک مداخله رفتاری است که برای کمک به افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد کاربرد گسترده ای دارد.
حروف اختصاری MET بیانگر درمان تقویت انگیزشی هستند. این نوع رویکرد درمان بر اصول روانشناسی انگیزش مبتنی است و در راستای ایجاد تغییرات انگیزشی سریع و درونی طراحی شده است.

درمان تقویت انگیزشی؛ از گذشته تا کنون

به طور کلی درمان تقویت انگیزشی یک مداخله کوتاه است که از مصاحبه انگیزشی بهره می گیرد. تیمی از درمانگران MET را به عنوان بخشی از پروژه MATCH یک مطالعه در مقیاس بزرگ در مورد درمان های اعتیاد توسعه دادند. این مطالعه در سال 1989 با هدف تطبیق درمان های خاص الکل با مراجعه کنندگان بود که به مدت هشت سال به طول انجامید.
جالب است بدایند که MET به عنوان یکی از سه روش درمان همراه با درمان شناختی – رفتاری (CBT) و درمان تسهیل کننده دوازده مرحله ای (TSF) مورد مطالعه قرار گرفت.
محققان MET را به عنوان یک شیوه نامه انگیزشی کوتاه مدت استاندارد طراحی نمودند. در وهله اول MET برای قرار گرفتن در یک گروه کنترل شکل گرفت. در واقع عدم وجود یک گروه کنترل واقعی یکی از انتقادات اصلی مطالعه است. با این حال نتایج نشان داد که درمان تقویت انگیزشی به اندازه ی CBT و TSF موثر واقع است.
نتایج حاصل از پروژه MATCH درباره اینکه کدام یک از سه روش درمان برای هر متغیر بهترین تطابق را ندارد، قطعی نبود. اما MET نتایج مثبتی را به عنوان یک مداخله کوتاه مدت نشان داد.

عملکرد درمان تقویت انگیزشی

درمان تقویت انگیزشی یک رویکرد درمانی برای ایجاد تغییرات با انگیزه درونی است. طبق روانشناسی انگیزی MET با بهره گیری از تلفیقی از ارزیابی ها، تعیین هدف و مصاحبه انگیزشی سعی دارد تا مراجعه کننده را از دو سوگرایی درباره بهبودی خود به سمت ذهنیت تغییر سوق دهد.
رویکرد درمانی MET دربردارنده ی سه جلسه درمانی با برنامه ریزی دقیق است. جالب است بدانید که قبل از آغاز درمان تقویت انگیزشی مراجعه کننده به مدت 7 الی 8 ساعت به تکمیل مجموعه ای از ارزیابی ها می پردازد.
در مرحله اول برای ایجاد تغییر به شکل گیری انگیزه اختصاص دارد. در این مرحله درمانگر ارزیابی ها را با ارائه اطلاعات شخصی که مراجعه کننده انتقال داده است، بررسی می نماید.
درمانگر در بحث درباره ی مصرف مواد به سخنان درمانجو به طور همدلانه گوش می دهد. سپس به بازتاب کلمات و احساسات مراجع می پردازد. همچنین سعی می کند زبان مبتنی بر تغییر را از طریق سئوالات باز بیان کند.
زمانی که درمانگر ارزیابی کرد که مراجعه کننده آمادگی لازم برای تغییر را دارد، وارد مرحله دوم می شود.
مرحله دوم تجمیع تغییرات است. در این مرحله حرکت مراجعه کننده به سمت برنامه ای برای تغییر سوق پیدا می کند. این طرح به وسیله ی مراجعه ایجاد شده است و طرح تجویزی به شمار نمی رود.
درمانگر در مرحله دوم از جملات تقویت کننده و توانمندی اعم از ” تنها شما می توانید برای خود تصمیم بگیرید” استفاده می کند.
سپس مراجعه کننده و درمانگر با یکدیگر یک کاربرگ برنامه برای ایجاد تغییر شکل می دهند.
مرحله سوم شامل استراتژی های پیگیری می شود. راهبرد های پیگیری بر اساس انگیزه اولیه مراجعه کننده می تواند در جلسه دوم شکل بگیرد. ابزار های کاربردی در مرحله سوم شامل بررسی پیشرفت، تجدید انگیزه و انجام مجدد تعهد می گردد.

هدف درمان تقویت انگیزشی چیست؟

درمان تقویت انگیزشی به طور خاص برای بهبود اعتیاد به مواد مخدر ایجاد شد. اصلی ترین هدف MET ایجاد و افزایش انگیزه در مراجعه کنندگان است.
در واقع تمام هدف درمان تقویت انگیزشی آن است که مراجعه کننده را به حالتی با انگیزه برای تغییر سوق دهد. با شکل گیری چنین وضعیتی درمانگر و مراجعه کننده می توانند در خصوص ایجاد یک برنامه با یکدیگر همکاری نمایند.
MET بر خلاف سایر اشکال توانبخشی قصد ندارد پرهیز را به هدف تبدیل نماید. بلکه پرهیز پس از اینکه مراجعه آمادگی لازم برای تغییر را نشان دهد به عنوان یک گزینه واضح مورد تاکید قرار می گیرد.
ممکن است درمانگر داده هایی را ارائه دهد که نشان از مزایای پرهیز دارند.
بهتر است بدانید که MET و گونه های مختلف درمان های انگیزشی بر استقلال و احترام به مراجعه کننده تمرکز دارند.
علاوه بر این در CBT فرض بر آن است که مراجعه کننده به موجب برخورداری از انگیزه نیازی به استراتژی های ایجاد کننده انگیزه ندارد.
این در حالی است که در درمان تقویت انگیزشی اصول و استراتژی های روشنی برای شکل گیری انگیزه مراجعه وجود دارد. درمان های انگیزشی مبتنی بر این باور هستند که مراجعه کنندگان قادر به تغییر هستند و منابع درونی لازم برای ایجاد تغییر را برخوردار هستند.

مراحل بازیابی و تغییر در درمان تقویت انگیزشی

در سال 1998 دیکلمنت و پروچاسکا شش مرحله اعم از پیش تفکر، تفکر، عزم، عمل، نگهداری و تقویت را برای تغییر در MET ایجاد کردند. بر اساس این مدل، مرحله پیش تفکر که شامل تعمیق و تعیین است بحرانی ترین مراحل به شمار می رود.
در مرحله تفکر درباره ی مزایا و معایب بهره گیری از ماده تمرکز می شود. این بحث بدون قضاوت، ارزیابی می کند که چگونه زندگی مراجعه کننده می تواند از نظر مثبت و منفی تغییر کند. تنظیم تعادل به سمت تغییر به مراجع کمک می کند تا از تفکر به سمت عزم حرکت نماید.
مرحله سوم، عزم مراجعه کنندگان برای تغییر ثابت می شود. برای یک مراجع در حال پیشرفت، عزم می تواند با یادآوری تلاش های گذشته و نحوه بهبود زندگی تقویت گردد.
همچنین برای مراجعه کنندگانی که تازه شروع به کار کرده اند، ایجاد خود کار آمدی با جشن گرفتن برنده های کوچک و توجه به تاثیرات مثبت تغییر می تواند زمینه ساز ایجاد اعتماد به نفس و عزم گردد.
ایده آل ترین مسیر برای تغییر، حرکت از تصمیم به عمل، تعمیر و نگهداری است. برای بسیاری از افراد در بازیابی مسیر خطی وجود ندارد و ممکن است به تلاش مضاعف نیاز داشته باشد.

تکنیک های مفید برای استفاده از درمان تقویت انگیزشی

ابراز همدردی

نخستین و قوی ترین تکنیک های درمانی در MET ابراز همدردی با مراجعه کننده است. از آنجایی که درمان تقویت انگیزشی در کوتاه مدت شکل می گیرد ایجاد یک رابطه اعتماد سریع در MET اهمیت دارد.
یکی از راه های مناسب برای تقویت اعتماد، ابراز همدلی از طریق گوش دادن فعال، تامل و اعتبار بخشیدن به تجربه مراجعه کننده است.
درمانگران در MET می دانند که تنها مراجع می تواند در کاهش مصرف مواد دخیل باشد. لذا در روند درمان به جای تحقیر از تمجید بهره می گیرد و ساختن را جایگزین تخریب می سازد.

ایجاد اختلاف

بخشی مهمی از روند حرکت از مرحله پیش تفکر به مرحله تفکر به ایجاد اختلاف اختصاص دارد. این فرایند درک تاثیر مواد مخدر بر زندگی مراجعه را شامل می شود. ایجاد اختلاف بیانگر موقعیتی است که مراجعه کننده دوست دارد در آن باشد و موقعیت کنونی است.
احتمال می رود مدت زمان بسیار زیادی طول بکشد تا مراجع اختلاف موجود در موقعیت کنونی و مورد علاقه را درک کند. اما به محض درک این اختلاف تمایل بالایی برای بحث درباره تغییر پیدا می کند.

پرهیز از بحث و جدل

در طول فرایند درمان به روش MET ضرورت دارد که مراجع در وضعیت تدافعی قرار نگیرد. ممکن است بحث و جدل در شکل گیری حالت تدافعی دخیل باشند و سبب کاهش اعتماد مراجع به درمانگر شوند.
پی بردن به ناهماهنگی می تواند یک فرایند حساس و دردناک باشد. همچنین تلاش های درمانگر برای برچسب زدن و تحت فشار قرار دادن مراجع می تواند او را به تفکر گذشته سوق دهد و فرد را برای باقی ماندن در وضعیت فعلی مصمم سازد.

پیش رفتن با مقاومت

یکی از اصل های مصاحبه انگیزشی ” پیش رفتن با مقاومت ” است. این امر به توانایی درمانگر برای جلوگیری از به چالش کشیدن دو سوگرایانه مراجع اشاره می کند.
عدم اطمینان مراجع نسبت به تغییر به عنوان بخشی از فرایند شناخته می شود. اگر درمانگر با مراجعه کننده کار کند تا حرکت را ادامه دهد، مقاومت به جای چالش با بازتاب مواجه می گردد.

حمایت از خود کار آمدی

ضرورت دارد مراجعه کننده بر این باور باشد که توانایی تغییر را دارد. این باور به توانایی برای دستیابی به اهداف، خود کار آمدی نام دارد.
عمده تمرکز درمان تقویت انگیزشی افزایش خودکارآمدی از طریق تشویق است. اگر مراجعه کننده به توانایی تغییر باور نداشته باشد، ممکن است با مقابله تدافعی با بحران ناسازگاری خود مواجه گردد.

وجه تمایز MET و CBT

دو رویکرد درمانی MET و CBT از منظر میزان تاکید بر آموزش مهارت ها با یکدیگر در تمایز هستند. در روش درمانی MET مسئولیت پیدا کردن روش های تغییر رفتار بر عهده بیمار است.
در واقع در رویکرد درمان تقویت انگیزشی اعتقاد بر آن است که مراجع قادر است بدون نیاز به آموزش از منابع موجود برای اعمال تغییر در رفتار بهره بگیرد.
این در حالی است که CBT فرایند ترک را از طریق یادگیری و تمرین مهارت های مقابله ای تقویت می سازد.
با وجود تفاوت های موجود، دو رویکرد CBT و MET به موجب تاکید بر جنبه های مختلف فرایند تغییر بهترین مکمل برای یکدیگر محسوب می شوند.

امیدواریم از خواندن مقاله ی ” درمان تقویت انگیزشی (MET) چیست؟” لذت برده باشید.

دوره های روانشناسی مرتبط آموزش عالی آزاد ویژه روان‌شناسان، روان درمانگران، دانشجویان و مشاوران:

دوره مشاوره اعتیاد

دوره MMT – اعتیاد براساس درمان نگهدارنده

دوره CBT (درمان شناختی رفتاری)

دوره رفتار درمانی دیالکتیک DBT