قبل از بیانِ تفاوت DBA و PHD لازم است مختصری به توضیح اینکه DBA و PHD چه مقاطع تحصیلی هستند و هدف آنها چیست، مخاطبانش چه افرادی هستند، شرایط تحصیل در آنها چیست و اعتبار سنجی مدارک آنها به چه صورت است، بپردازیم تا درک تفاوت های آنها بهتر میسر شود.
PHD چیست؟
کلمه اختصاری PHD مخفف عبارت Philosophia Doctor است که در معنای لغوی به دکترای فلسفه یا دکترای علوم ترجمه گفته می شود؛ اما در سیستم آموزشی به بالاترین درجه علمی یا همان دکترای تخصصی اطلاق می شود. در این نوشتار منظور از PHD دکترای تخصصی مدیریت است. هدف در این مقطع از تحصیل، کسب بالاترین درجه تخصص های علمی و پژوهشی در زمینه مدیریتی است. گذراندن این مقطع به افرادی که عطش رسیدن به انتهای مسیر دانش اندوزی دارند و افرادی که علاقمند به تدریس در دانشگاه و موسسات عالی در این زمینه دارند و مشاوران سازمان های اقتصادی توصیه می شود.
اغلب سوال میپرسند که تفاوت دکترا و phd چیست؟! تفاوت بین “دکترا” و “PhD” در واقع در مفهوم و تعبیر آنها وجود ندارد. در واقع، “PhD” مخفف عبارت “دکترا در رشته‌ی فلسفه” (Doctor of Philosophy) است. بنابراین، هر دو اصطلاح به معنای یک مدرک تحصیلی دکترا در یک رشته تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
دکترا یا PhD، در حقیقت یک مدرک تحصیلی پسادکتری است که به دانشجویان کمک می‌کند تا توانایی‌های پژوهشی و تحقیقاتی خود را در یک حوزه تخصصی تقویت کنند و به توسعه دانش و تئوری‌های جدید در آن حوزه بپردازند. این مدرک بیشتر برای فعالیت در دانشگاه‌ها، تحقیقات پژوهشی و حوزه‌های علمی مناسب است.
مدرک PhD به دانشجویان در حوزه‌های مختلف از جمله علوم طبیعی، علوم انسانی، مهندسی، علوم اجتماعی و مدیریت اعطا میشود. برنامه‌های تحصیلی PhD بیشتر بر روی توسعه توانایی‌های پژوهشی و تحقیقاتی دانشجو تمرکز دارند. هدف اصلی این برنامه‌ها، توسعه دانش و تئوری‌های جدید در حوزه‌ی تخصصی مربوطه است. دانشجویان PhD باید یک پروژه تحقیقاتی اصلی و مستقل انجام داده و نتایج آن را در پایان نوشتاری به نام “پایان‌نامه” یا “رساله” (thesis) ارائه کنند. این پایان‌نامه باید یک مشارکت اصلی در حوزه مطالعاتی دانشجو باشد و معمولاً شامل نتایج تحقیقات جدید و بهبود یافته است.
مدت زمان اخذ مدرک PhD معمولاً متفاوت است، اما معمولاً بین سه تا پنج سال طول می‌کشد. در این مدت، دانشجویان باید درس‌های مربوط به حوزه تخصصی خود را گذرانده و برنامه تحقیقاتی خود را اجرا کنند. پس از ارائه پایان‌نامه و پاسخگویی به سوالات اعضای هیأت داوران، دانشجو می‌تواند مدرک PhD خود را دریافت کند.
DBA چیست؟
کلمه اختصاری DBA کوتاه شده‌ی عبارت Doctorate of Business Administration است که به دکترای حرفه ای مدیریت کسب‌وکار معروف است و با دکترای رشته‌های علوم پایه و فنی‌مهندسی متفاوت است. هدف دوره DBA تقویت مهارت‌های پژوهشی، همگام با استفاده از مهارت‌های حرفه‌ای کسب‌وکار در مقابله با چالش‌های روبه‌رو در مدیریت سازمان‌ها است. گذراندن این دوره به مدیران ارشد سازمان‌ها، مشاوران کسب‌وکار و مدرسانی که در زمینه‌های مدیریتی فعال هستند توصیه میشود.
تفاوت مقاطع تحصیلی DBA و PhD در دانشگاه
تفاوت اصلی بین رشته‌های تحصیلی DBA (دکتری مدیریت کسب و کار) و PhD (دکتری فلسفه) در روش تحقیق و هدف نهایی آنها است. در ادامه، تفاوت‌های اصلی بین این دو رشته و مدارکی که آنها ارائه می‌دهند را توضیح می‌دهم:
- هدف و محتوا: PhD بیشتر بر توسعه دانش و نظریه در حوزه‌ای خاص تمرکز دارد. دوره PhD به دانشجویان کمک می‌کند تا مهارت‌های پژوهشی را بدست آورند و به توسعه تئوری‌ها و نظریه‌های جدید در زمینه مورد نظرشان بپردازند. در عمومی‌ترین معنا، PhD به دانشجویان امکان می‌دهد تا به عنوان پژوهشگران و استادان دانشگاهی فعالیت کنند و به توسعه علمی در حوزه مورد علاقه خود بپردازند.
از سوی دیگر، DBA بیشتر بر تطبیق عملی و کاربردی دانش مدیریت تمرکز دارد. دوره DBA به دانشجویان کمک می‌کند تا توسعه مهارت‌های مدیریتی و حل مسائل کسب و کار را بدست آورند. در حالی که همچنان پژوهش و نظریه در DBA وجود دارد، مدارک DBA بیشتر به محققان و مشاوران مدیریتی کمک می‌کند تا به عنوان متخصصان عملی و کاربردی در دنیای تجارت فعالیت کنند.
- روش تحقیق: یکی از تفاوت‌های اصلی بین DBA و PhD در روش تحقیق است. در PhD، تمرکز بیشتری بر تحقیقات پایه‌ای و عمومی قرار می‌گیرد. دانشجویان PhD معمولاً در حوزه‌هایی مانند نظریه‌پردازی، مدل‌سازی ریاضی، آزمایش‌های آزمایشگاهی و تجزیه و تحلیل داده‌ها فعالیت می‌کنند.
از سوی دیگر، در DBA، تحقیقات بیشتر بر تطبیق عملی دانش مدیریت تمرکز دارد. دانشجویان DBA معمولاً به تحقیقات پیشرفته در خصوص مسائل کسب و کار و مدیریت می‌پردازند و از روش‌هایی مانند مطالعات موردی، مصاحبه‌ها، نظرسنجی‌ها و تحلیل داده‌های کمی و کیفی استفاده می‌کنند.
- مدارکمدارکی که DBA و PhD ارائه می‌دهند، نیز تفاوت‌هایی دارند. با استکمال دوره DBA، شما مدرک دکتری در حوزه مدیریت (Doctor of Business Administration) را دریافت می‌کنید. این مدرک به شما اعتبار و تخصص در حوزه مدیریت و کسب و کار می‌دهد و معمولاً برای فعالیت در صنایع و سازمان‌های تجاری استفاده میشود.
در مورد PhD، مدرکی که دریافت می‌کنید به عنوان “دکتری فلسفه” (Doctor of Philosophy) شناخته میشود. این مدرک به شما اعتبار و تخصص در حوزه تحقیقات علمی و توسعه دانش می‌دهد و بیشتر برای فعالیت در دانشگاه‌ها، تحقیقات پژوهشی و حوزه‌های علمی استفاده میشود.
در نهایت، انتخاب بین DBA و PhD بستگی به هدف شغلی، علاقه‌مندی‌های تحقیقی و حوزه فعالیت شما دارد. این مهم است که با دقت برنامه تحصیلی هر دوره را مطالعه کنید و با مشاوران تحصیلی مرتبط صحبت کنید تا تصمیم مناسبی برای مسیر تحصیلی خود بگیرید.
تفاوت دوره های پسادانشگاهی DBA و PhD در موسسات آزاد
هدف دکتری تخصصی رشته های مهندسی و علوم پایه، تولید دانش جدید بر پایه تحقیق و پژوهش های آزمایشگاهی و یا کتابخانه ای می باشد در حالیکه در دوره DBA، دانشپذیر اصول تحقیق و پژوهش در عارضه های سازمان را با رویکرد اجرایی آموخته تا علاوه بر توسعه دانش مدیریتی، مهارت های اجرای این دانش را در راستای حل مشکلات محیط کسب و کار بدست آورد. دانش آموخته گان دوره DBA، می توانند رهبری سازمان های بزرگ را بر عهده گیرند، برای توسعه علوم مدیریتی تحقیق و پژوهش انجام داده و جهت حل عارضه های سازمانی کسب و کارهای مهم به عنوان مشاور فعالیت نمایند. برای اطلاعات بیشتر در مورد تفاوت DBA و PHD می توانید به این مطلب نیز مراجعه نمایید.
افرادی در دوره DBA شرکت می‌کنند که چند سالی است که در کسب و کار خود موفق بوده‌اند و به دنبال یک چالش فکری جدید هستند. این افراد اغلب دارای مدرک MBA هستند و برای اینکه خود را از دیگران متمایز کنند و جایگاه شغلی خود را ارتقا دهند به دنبال درجه دکترا هستند. اگرچه این دوره نیازمند حضور دائم و تمام وقت دانشجو است اما دوره‌های پاره وقت و نیمه حضوری نیز به واسطه مشغله کاری زیاد اکثر دانش پذیران ارائه شده است و تاکنون با استقبال چشمگیر مخاطبان نیز مواجه بوده است.
مخاطبان دوره DBA و PHD
دوره DBA مناسب مدیرانِ عالی‌رتبه، مدیران ارشد، کارآفرینان و صاحبین کسب‌وکار است. تحصیل در این دوره به آنها نگرش عمیق به دانش کسب‌وکار می‌دهد تا با توسعه مهارت‌های کاربردی شان و پژوهش در جهت کسب راهکارهای عملی در مسائل و چالش‌های پیش روی اقتصاد امروز بتوانند راه‌حل‌های کارساز و مفید برای مشکلات اقتصادی سازمان‌ها ارائه دهند و سازمان را به سمت پیشرفت و ارتقاء سوق دهند. مخاطب دوره PHD فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد رشته های مدیریتی هستند که علاقمندند بعد از اخذ دکترا عضو هیات علمی دانشگاه شوند و به یاری اساتید و دانشجویان رشته های مدیریتی شوند. این افراد در حوزه نظریه پردازی حوزه مدیریت برای پژوهشگران هم صاحب نظر خواهند بود.
در بیان تفاوت های این دو دوره، سعی داریم به صورت مقایسه ای، جنبه های مختلف هر کدام را بررسی کرده وجه تمایز هر مورد را بیان کنیم:
1. رویکرد آموزشی
دوره DBA متمرکز در مهارت‌های کاربردی_پژوهشی در بخش تخصص‌های مدیریتی است. افراد بعد از فارغ‌التحصیلی در این دوره در حوزه بازاریابی، رهبری سازمان، تفکر استراتژیک، مدیریت کُلِ منابع مالی و انسانی، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری نهایی در شرایط بحرانی به‌مهارت حرفه ای می‌رسند. اما دوره PHD محوریت علمی_پژوهشی دارد. افراد بعد از فارغ التحصیلی میتوانند همانند اساتیدشان به استادیاری در دانشگاه ها و موسسات عالی مشغول به فعالیت شوند و به عنوان مشاوران عالی در سازمان های اقتصادی به مشاوره بپردازند. دروس تدریس شده در PHD همگی دروس دانشگاهی و علمی و تئوری است. اما دروسی که در دوره DBA تدریس میشود، همگی دروس کارگاهی و عملی هستند. از این رو، دانش‌پذیران دوره دکترای مدیریت قبلاً محققانی در زمینه مدیریتی بوده‌اند که حالا برای تکمیل تحصیلاتشان به دوره‌ی دکترای تخصصی وارد شده‌اند.
2. شرایط ورود به DBA و PHD
دوره DBA اساساً با دوره PHD یا همان دکترای تخصصی مدیریت کسب‌وکار تفاوت دارد. اصلی‌ترین وجه تمایز آنها بحث ورود به این رشته هاست. دانش‌پذیران DBA مدیران ارشد و مشاورانی بوده‌اند که سوابق مدیریتی داشتند و به‌دنبال توسعه مهارت‌های مدیریتی خود هستند درحالی‌که دانش‌پذیران PHD افرادی هستند که قبلاً در مقطع کارشناسی‌ارشد در رشته‌های مدیریتی تحصیل کردند و با پیش‌زمینه قبلی وارد مقطع دکترای مدیریت می‌شوند.شرط ورود به مقطع دکترای تخصصی قبولی در آزمون ورودی و مصاحبه است. اما برای دوره دکترای حرفه ای مدیریت، نیاز به مدرک دانشگاهی نیست و همینکه سوابق مدیریت موفقی در رزومه کاری علاقمندان ثبت شده باشد به سهولت مجوز شرکت در دوره DBA برایشان صادر میشود.
3. دوره آموزشی یا مقطع تحصیلی
دوره PHD یک مقطع تحصیلی محسوب میشود و تحصیل در آن به شرط قبولی در آزمون ورودی و مصاحبه میسر است و حتما نیاز به این دارد که مقطع قبلی، یعنی کارشناسی ارشد را گذرانده باشند. اما دوره DBA یک مقطع تحصیلی محسوب نمی‌شود و نیاز به داشتن مدرک کارشناسی‌ارشد ندارد. و همینکه سابقه مدیریتی 3ساله ی افراد ثابت شود، برای ثبت‌نام در این دوره کافی است. پس به این نکته توجه داشته باشید که داشتن گواهینامه پایان دوره ،DBA به هیچ عنوان معادل تحصیلی و علمی برای مدرک تحصیلی PHD محسوب نمی شود.
همچنین بخوانید: اصول و فنون انتخاب رشته
4. فارغ التحصیلی و اخذ مدرک
دانش‌پذیران در مقطعPHD باید بعد از چهار سال تحصیل در دروس عملی وتئوری و تحویل پروژه نهایی، مدرک فارغ‌التحصیلی اخذ کنند که توسط دانشگاه اعطا میشود و قابلیت ترجمه و استعلام دارد. و دانشپذیر دوره MBA باید بعد از گذراندن یک دوره یک‌ساله در دروس تخصصی و مهارتی موفق به اخذ گواهینامه پایان دوره شود، که مدرکی مورد تأیید وزارت علوم می‌باشد و قابلیت ترجمه و استعلام را نیز دارد.
5. نوع آموزش
تفاوت دیگر DBA و PHD ، تمایز در نوع آموزش در این دوره هاست. در واقع DBA برای افراد یک مدرک دکترای حرفه‌ای است. چون دانش‌آموختگان با گذراندن این دوره مهارت عالی حرفه‌ای در کسب‌وکار به دست می‌آورند. درحالی‌که PHD دکترای تخصصی است و دانش‌آموختگان در سطح علمی و پژوهشی به درجه عالی خواهند رسید. آموزش در دوره DBA، توسعه مهارت‌های کاربردی و عملی در پژوهش‌های مدیریتی دنیای واقعی است و مانند PHD ، صرفاً به ارتقاء پژوهش در جنبه‌های تئوری مسائل مدیریتی پرداخته نمی‌شود.
در واقع آموزش در دوره DBA به منزله ی کسب تخصص‌ها و مهارت‌های حرفه‌ای تجربی در حوزه کسب‌وکار است و می‌تواند جهشی به سمت شیوه‌های مدرن مدیریتی در سازمان‌های اقتصادی باشد. ولی دوره PHD دانشی آکادمیک و پژوهش محور در اختیار دانش‌پذیران قرار می‌دهد تا با استفاده از مباحث علمی و نظریه‌های نوین و آکادمیک به کمک علم نوین مدیریتی بیایند. دانش‌پذیران دوره DBA بیشتر برای توسعه سطح کیفی و مهارتی خود این دوره ی حرفه ای را می‌آموزند تا در مواجهه با چالش‌های پیش رو در اقتصاد امروز دست پُر باشند و راه‌حل‌های کاربردی و مفیدی به سرمایه‌گذاران و صاحبان مشاغل دهند، تا راه نجاتی برای رهایی از شکست‌های اقتصادی کلان باشند و بتوانند در بحران‌ها هم سازمان‌ها را به سوددهی و حفظ سرمایه برسانند. اما هدف اصلی از تحصیل در رشته PHD جذب در هیات علمی دانشگاه برای تدریس به استادیاران و علاقمندان به حوزه های مدیرتی در سطوح عالی و عضویت در جمعیت نظریه‌پردازان علم نوین مدیریتی می باشد. شاید تنها وجه اشتراک هر دو این رشته‌ها این باشد که هر دو بالاترین و عالی‌ترین درجه در مقطع دکترای مدیریتی می‌باشند.
مقالات مرتبط با DBA:
تفاوت mba و dba چیست و کئام یک بهتر است؟
