اعتماد به نفس مهم‌ترین عامل برای موفقیت در زندگی افراد محسوب می‌شود. در دوران کودکی اعتماد به نفس نقش مهم در شکل‌گیری هویت و رشد فردی ایفا می‌کند. به‌همین دلیل محیط خانواده و مدرسه به‌عنوان دو محیط مهم و موثر برای تقویت و پرورش اعتماد به نفس کودکان اهمیت بالایی دارد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی اهمیت اعتماد به نفس در رشد کودکان، عوامل موثر بر تقویت آن و ترفندهای شگفت‌انگیز برای تقویت اعتماد به نفس کودک بپردازیم. هدف از نگارش این مقاله ارائه راهکارها به مربیان، والدین و معلمانی است که کمک می‌کنند تا کودک با اطمینان بیشتری برای کسب این مهارت و تقویت آن گام بردارد و پایه‌های سلامت شخصی و موفقیت آینده را برای کودکان پایه‌ریزی می‌کنند. با ما همراه باشید.
اهمیت اعتماد به نفس در کودکان
همانطور که اعتماد به نفس در تمامی افراد از جمله بزرگسالان حائز اهمیت است، نقش پررنگی را در رشد و توسعه زندگی کودکان نیز ایفا می‌کند. اعتماد به نفس کودک پایه‌ای استوار برای ساختن هویت، تعیین اهداف، مواجهه با چالش‌ها و دستیابی به موفقیت‌های زندگی است. دلایل اهمیت اعتماد به نفس در کودکان در ادامه ذکر شده‌اند:
- مقابله با استرس: اعتماد به نفس بالا در کودک سبب می‌شود تا در موقعیت‌های ناگوار و مواجهه با استرس عملکرد بهتری داشته باشد و راه‌حل‌های بهتری را اتخاذ کند.
- احساس موفقیت: اعتماد به نفس کودک سبب ایجاد احساس موفقیت خواهد شد. همچنین با وجود این مهارت کودک برای ادامه پیشرفت و موفقیت ترغیب شده و ادامه این مسیر می‌پردازد.
- رشد موفقیت‌آمیز: کودکان با اعتماد به نفس قوی‌تر به‌آسانی با چالش‌ها مواجه می‌شوند. همین موضوع آن‌ها را برای مدیریت بهتر چالش‌های بزرگ‌تر در آینده آماده خواهد ساخت.
- رشد اجتماعی و اندیشه‌های مثبت: کودکانی که اعتماد به نفس بالاتری را تجربه می‌کنند، راحت‌تر از سایرین ارتباط برقرار خواهند کرد. این کودکان از روابط دوستانه لذت می‌برند و با احترام به دیگران، احترام متقابل را شاهد خواهند بود.
- پذیرش اشتباهات: اعتماد به نفس در کودکان سبب می‌شود آن‌ها اشتباهات خود را راحت‌تر بپذیرند. همین پذیرش آن‌ها را در جهت رفع مشکلات و نواقص یاری خواهد داد.
شکل‌گیری اعتماد به نفس کودکان از چه سنی است؟
شکل‌گیری اعتماد به نفس در کودکان از سنین ابتدایی زندگی شروع می‌شود و به‌طور مداوم تا سنین بزرگسالی ادامه دارد. در سنین نوزادی تا سالگی اعتماد به نفس از طریق تجربه برآورده شدن نیازهای اساسی، مثل تغذیه، مراقبت و محافظت شکل می‌گیرد. تعامل مداوم و مثبت با والدین نقش مهمی در اعتماد به نفس کودک دارد.
مرحله 2 الی 6 سالگی با برقراری ارتباط کودک با همسالان خود و تجربه محیط‌های جدید اعتماد به نفس را در کودکان شکل می‌دهد. پذیرش کودکان از خود و شناسایی مهارت‌ها برای مواجهه با چالش‌های جدید مثل مهارت‌های اجتماعی و تحصیلی سبب تقویت اعتماد به نفس در آن‌ها خواهد شد.
از 6 الی 18 سالگی کودکان و نوجوانان با تغییرات و چالش‌های جدیدی روبه‌رو می‌شوند. تحولات جسمی، عاطفی، اجتماعی و… سبب کسب تجربه آن‌ها خواهد شد. اعتماد به نفس در این سنین توسط تجربه‌های موفقیت‌های شخصی، پشتیبانی از سمت خانواده، محیط اجتماعی مثبت، تجربه رهبری و مسئولیت‌پذیری تقویت می‌شود.
بیشتر بخوانید:
تکنیک های تقویت فن بیان و سخنوری
نشانه‌های عدم اعتماد به نفس کودکان
عدم اعتماد به نفس کودک به اشکال مختلفی ظاهر خواهد شد. ترس و اضطراب بیش از حد در مواجهه با وضعیت‌های جدید و چالش‌ها یکی از نشانه‌ها ضعف در اعتماد به نفس در کودکان به‌شمار می‌رود. برخی کودکان عدم اعتماد به نفس را با عملکرد ضعیف تحصیلی نشان می‌دهند.
از دیگر نشانه‌های عدم اعتماد به نفس کودک را می‌توان ترس و انزوا در مورد برقراری ارتباط با دیگران دانست. کودکانی که برای حضور در محیط‌های اجتماعی و برقراری ارتباط با همسالان یا بزرگسالان دچار مشکل هستند، از عدم اعتماد به نفس رنج می‌برند. خشونت، تعصب، مشکلات رفتاری، عدم باور به مهارت‌های شخصی و… نیز از دیگر نشانه‌های عدم اعتماد به نفس در کودکان محسوب می‌شوند.
راهکارهای افزایش اعتماد به نفس کودکان
راهکارها و ترفندهای طلایی برای افزایش و تقویت اعتماد به نفس کودک وجود دارد. در ادامه به برخی از این روش‌های شگفت‌انگیز اشاره شده است.
- تشویق و تمجید از کودکان بابت تلاش‌ها و موفقیت‌ها راهکار خوبی برای تقویت و ارتقا اعتماد به نفس محسوب می‌شود.
- ایجاد فرصت مناسب برای کودکان برای ارائه مهارت‌ها و توانایی‌ها در راستای تجربه موفق نیز از دیگر ترفندهای افزایش اعتماد به نفس کودک به‌شمار می‌رود.
- ایجاد محیطی مناسب و امن برای کودکان یکی از عوامل اساسی برای رشد و ارتقا اعتماد به نفس محسوب می‌شود. محیط امن فضای مناسبی را برای یادگیری کودکان به‌وجود می‌آورد.
- ارتباط داشتن با کودک به‌صورت حمایت‌کننده و مثبت تاثیر شگرفی در تقویت اعتماد به نفس وی خواهد داشت.
- برای ارتقا و افزایش اعتماد به نفس کودک بهتر است فرصت تجربه و خطا را به آن‌ها بدهید. آموختن از اشتباهات برای افزایش اعتماد به نفس راهکاری کاربردی محسوب می‌شود.
- بهتر است متناسب با سنین کودکان وظایف متناسبی به آن‌ها محول شود که با توانایی آن‌ها نیز سازگار باشد. با این روش می‌توان به افزایش و تقویت اعتماد به نفس در کودکان پرداخت.
- توجه کردن به علایق و توانایی‌های کودک برای پرورش و توسعه فردی آن‌ها نیز از دیگر ترفندهای جادویی برای افزایش اعتماد به نفس کودک است.
- استفاده از جملات ناب برای تقویت اعتماد به نفس در کودکان بازخوردی حیرت‌انگیز خواهد داشت. استفاده از جملاتی مانند «همیشه می‌توانی روی کمک و حمایت من حساب کنی»، «کاری که انجام دادی تحسین‌برانگیز بود»، «تو یک شخص مهربان و موفق هستی» و… در ارتقا اعتماد به نفس کودک موثر واقع می‌شود.
بیشتر بخوانید: 12 روش کاربردی برای افزایش عزت نفس
ثبت نام در دوره های روانشناسی کاربردی موسسه آموزش عالی آزاد هفتاد جهت کسب مهارت های حرفه ای تقویت اعتماد به نفس کودک:
- بازی درمانی کودکان
- دوره CBT – درمان شناختی رفتاری کودک و نوجوان
- دوره تربیت مربی تاب آوری کودکان
- دوره توسعه فردی
اهمیت مهارت‌های فرزندپروری در ارتقا اعتماد به نفس کودکان
مهارت‌های فرزندپروری برای توسعه روابط مثبت و سالم بین فرزندان و والدین الزامی و ضروری است. این روابط سبب می‌شوند تا کودکان حس توجه و محبت را از والدین دریافت کنند و حس ارزشمندی برای آن‌ها ملموس باشد. برخوردهای حمایت‌کننده والدین و کودک پایه‌های اعتماد به نفس کودک را تشکیل می‌دهد. مهارت‌های فرزندپروری شامل موارد ذیل می‌شوند:
- ارتباط مثبت
- تشویق و تمجید
- حمایت و پشتیبانی
- شناخت نیازهای کودکان
- تقویت مهارت‌های اجتماعی؛ مانند همکاری، همدلی، رفتار متعارف و…
دوره آموزشی فرزندپروری و دوره بازی‌درمانی کودکان از دوره‌های ارزشمندی است که به تقویت و افزایش اعتماد به نفس در کودکان کمک می‌کند. این مهارت مهم با استفاده از بازی‌ها ترفندهای جذاب در این دوره‌ها تدریس می‌شوند. از مزایای مهم این دوره طلایی می‌توان به حضور اساتید برجسته کشور در زمینه روانشناسی کودک اشاره کرد. این اساتید با تجارب فراوان دانش خود را در زمینه ارتقا اعتماد به نفس کودک در اختیار شرکت‌کنندگان قرار می‌دهند.
در دوره مهارت‌های فرزندپروری مهارت‌های کلیدی و اساسی در این زمینه آموزش داده خواهند شد. با شرکت در این دوره علاوه بر اهمیت خانواده در اعتماد به نفس کودکان می‌توان به ویژگی‌های کودکان سالم و رشدیافته نیز آگاهی کامل یافت. دوره بازی‌درمانی کودکان نیز با روش‌های جالب از طریق بازی با کودکان به والدین و مربیان خواهد آموخت تا برای تقویت و ارتقا اعتماد به نفس کودکان تلاش کنند و از نتایج آن شگفت‌زده شوند.
بیشتر بخوانید:
6 مهارت کاربردی و ضروری در فرزندپروری
14 نوع از مهم ترین مهارت های زندگی
کلام آخر
افزایش اعتماد به نفس در کودکان از وظایف مهم والدین در زندگی محسوب می‌شود. اهمیت بالای این مهارت می‌تواند زندگی و موفقیت کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. استفاده از راهکارهایی مانند حمایت و پشتیبانی، ارتباط موثر و مثبت، تشویق و تمجید و… می‌تواند نقش مهمی در افزایش و ارتقا اعتماد به نفس کودک ایفا کند.
استفاده از جملات ناب و انگیزشی در کنار این ترفندها کم بزرگی برای ارتقا اعتماد به نفس محسوب می‌شود. قدردانی از تلاش، ایجاد فضای امن، محول کردن وظایف متناسب با مهارت و سن آن‌ها، پذیرش اشتباهات و… همگی از جمله راهکارهای مفید برای تقویت این مهارت اساسی به‌شمار می‌رود.
حضور موثر والدین و مربیان در دوره‌های مهارت فرزندپروری و بازی درمانی کودکان نیز به توانایی آن‌ها برای کمک به ارتقا اعتماد به نفس در کودکان منتهی خواهد شد. با چنین روش‌هایی کودکان می‌توانند به توانایی و مهارت‌های شخصی اعتماد کنند و در مواجهه با مشکلات و چالش‌ها برخورد مناسبی را نشان دهند. رشد و توسعه زندگی سالم کودکان با پایه‌های اعتماد به نفس امکان‌پذیر خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
