تحلیل رفتار در روانشناسی حاکی از مطالعه علمی رفتار ها دارد. تحلیل رفتار رویکردی است که شامل گونه های تجربی و کاربردی می شود. رویکرد تحلیل رفتار تحت تاثیر سه نظریه پرداز به نام های ایوان پاولوف، جان بی. واتسون و بی. اف. اسکینر ایجاد شده است.
تحلیل رفتار در روانشناسی چیست؟
در روانشناسی به مطالعه علمی رفتار، تحلیل رفتار اطلاق می شود که بر مبانی و اصول رفتار گرایی مبتنی است. تحلیل رفتار به درک چگونگی تغییر رفتار، علت ایجاد رفتار و راه های جلوگیری از شکل گیری رفتار های مخرب متمرکز است.
رفتار گرایی شاخه ای از روانشناسی بوده که همه رفتار های انسان را ناشی از فرایند شرطی سازی قلمداد می کرد. این شاخه از روانشناسی بر درک چگونگی استفاده از تداعی، تقویت و تنبیه برای شکل دادن به رفتار های انسان تمرکز داشت.
تحلیلگران قادر هستند با بهره گیری از اصول تئوری یادگیری کیفیت زندگی فرد و خانواده ها را بهبود ببخشند.
تحلیل رفتار اغلب در راستای درمانن سلامت روان برای کمک به افراد برای غلبه بر رفتار های مشکل دار کاربرد دارد. همچنین ممکن است در تنظیمات سازمانی برای افزایش عملکرد کارکنان موثر واقع باشد.
در اکثر موارد اصول اولیه تحلیل رفتار برای استفاده در محیط های آمزوشی، محل کار و مراقبت از کودکان مطابقت داده می شود.
جالب است بدانید که بخش بیست و پنجم انجمن روانشناسی آمریکا به حوزه تحلیل رفتار اختصاص دارد.
به استناد از بیانیه های هیئت صدور گواهینامه تحلیلگر رفتار، رفتار نتیجه ای از شرایط است. عملکرد تجزیه و تحلیل رفتار مختص درک تاثیر رویداد هایی است که بلافاصله پس از یک رفتار شکل می گیرد.
گونه‌های مختلف تحلیل رفتار
به طور کلی دو حوزه اصلی تحلیل رفتار اعم از تجربی و کاربردی وجود دارد. بخش تجربی تحلیل رفتار بر افزودن به مجموعه دانش علمی در مورد نحوه یادگیری افراد متمرکز است و بخش کاربردی بر استفاده از آن دانش برای کمک به افراد در راستای غلبه بر مشکلات تاکید دارد.
تجزیه و تحلیل رفتار تجربی
تحلیل رفتار تجربی مشمول تحقیقات پایه ای می شود که در خصوص افزودن به مجموعه دانش هایی درباره رفتار طراحی شده است. هدف از حوزه ی تجزیه و تحلیل رفتار تجربی افزایش درک اساسی از رفتار های انسان است.
روانشناسان تحقیقات اولیه را برای بررسی چگونگی تاثیرات محیطی بر رفتار انجام می دهند. به طور خاص متخصصان سلامت روان نحوه تاثیرگذاری عواقب طبیعی بر روی پاسخ هایی که افراد بروز می دهند را درک می کنند.
تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی
عمده تمرکز تحلیل رفتار کاربردی به اعمال اصول رفتاری در موقعیت های مختلف دنیای واقعی اختصاص دارد. این فرایند مشمول اخذ دانسته های محققان درباره ی رفتار و بهره گیری از آن در زمینه های فردی، اجتماعی و فرهنگی می شود.
به طور مثال ممکن است تحلیل گران رفتار از دانسته های خود درباره یادگیری و رفتار برای کمک به کودک هایی که مسائل رفتاری را تجربه می کنند، بهره بگیرند.
افرادی که در زمینه تحلیل رفتار کاربردی فعالیت دارند به رفتار ها و رابطه آن ها بر محیط علاقه مند هستند. درمانگران این گونه از تحلیل رفتار بر رفتار های قابل مشاهده تمرکز دارند و از تکنیک های رفتاری برای ایجاد تغییر رفتاری استفاده می کنند.
همچنین بخوانید:”تغییر رفتار در روانشناسی چیست؟ 5 مدل و نظریه تغییر رفتار“
تحلیل رفتار؛ ازگذشته تا کنون
رفتار گرایی تحت تاثیر سه نظریه پرداز به نام های ایوان پاولوف، جان بی. واتسون و بی. اف. اسکینر شکل گرفت.
ایوان پاولوف رفلکس شرطی سازی را در طول مطالعات خود با سک ها کشف نمود. سپس شرطی سازی کلاسیک را به عنوان یک روش یادگیری مطرح کرد. تحقیقات پاولوف بیانگر آن است که از یک محرک محیطی می توان برای تحریک یک پاسخ شرطی بهره گرفت. به طور مثال می توان از صدای زنگ به عنوان یک محرک محیطی، ترشح بزاق دهان سگ را افزایش داد.
جان بی واتسون نظریه ی پاولوف را بر رفتار انسان تعمیم داد. تحقیقات واتسون نحوه ی یادگیری پاسخ ترس را از طریق فرایند های شرطی سازی را نشان داد.
همچنین بی افک اسکینر در معرفی مفهوم شرطی سازی از تقویت برای ایجاد رفتار مطلوب استفاده کرد. این مفاهیم در تحلیل و اصلاح رفتار و روان درمانی نقش موثری دارند.
رفتار گرایی در یک برهه زمانی مکتب فکری برجسته ای در روانشناسی به شمار می رفت. در دهه 1950 کاربرد رویکرد رفتار گرایی به موجب گرایش روانشناسان به رویکرد های انسان گرایانه و شناختی سلطه ی رفتار گرایی کاهش پیدا کرد.
تکنیک ها و رویکرد های تحلیل رفتاری به طور گسترده ای در زمینه هایی نظیر روان درمانی، مشاوره، آموزش و فرزند پروری حائز اهمیت است.
تکنیک‌های کاربردی در تحلیل رفتار
تحلیل رفتار بر درک رفتار و پیامد های آن مبتنی است. به همین ترتیب، تکنیک های مورد استفاده تحلیل گران رفتار اغلب بر آموزش روش های موثر تر رفتار به افراد متمرکز است.
زنجیربندی
تکنیک زنجیربندی شتمل تقسیم یک کار به اجزای کوچک تر است. در وهله اول ساده ترین کار در فرایند آموزش داده می شود. زمانی که فرد آن کار را یاد گرفت، کار دوم آموزش داده می شود. این روند تا زمانی تداوم می یابد که کل دنباله با موفقیت به هم متصل گردد.
اعلان
رویکرد اعلان شامل بهره گیری از نوعی اعلان برای ایجاد پاسخ مورد نظر است. این ممکن است شامل یک نشانه کلامی و بصری اعم از نمایش یک تصویر طراحی شده برای نشان دادن پاسخ باشد.
شکل دهی
استراتژی شکل دهی دربردارنده ی تغییر تدریجی یک رفتار، پاداش دهی به تقریب های نزدیک تر از پاسخ مورد نظر است.
تحلیل رفتار اغلب پیامد های اجتماعی برای رفتار را در برمی گیرد. به طور مثال توجه یک پیامد اجتماعی است که به دنبال یک رفتار می آید.
همچنین بخوانید:”مدیریت هیجان چیست؟ 10 راهکار مدیریت هیجان“
کاربردهای تحلیل رفتار
تحلیل رفتار کاربرد های عملی گسترده ای دارد. یکی از کاربرد های تحلیل رفتار به درمان سلامت روان اختصاص دارد به خصوص در موقعیت هایی که بر کمک به کودکان و بزرگسالان در یادگیری مهارت های جدید و کاهش رفتار های مشکل ساز تمرکز دارد.
بدین ترتیب رویکرد تحلیل رفتار اغلب در خصوص بهبود مهارت های کودکان و بزرگسالان مبتلا به شرایط رشد کاربرد دارد.
تجزیه و تحلیل رفتار قادر است ابزار یادگیری موثری برای کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم یا تاخیر رشدی باشد.
جالب است بدانید که یک روانشناس به نام ایوار لوواس نوعی از درمان ABA را با عنوان روش لوواس در خصوص آموزش مهارت ها به افراد مبتلا به اوتیسم گسترش داد. این رویکرد مبتنی بر فرایندی به نام آموزش آزمایشی گسسته برای رفتار قالب است.
آموزش آزمایش گسسته شامل تجزیه رفتار ها به اجزا های کوچک تر می شود. زین پس هر جزء از رفتار با بهره گیری از تقویت به طور سیستماتیک آموزش داده می شود.
روش لوواس اغلب در راستای کمک به کودکان برای کسب مهارت های ارتباطی مورد استفاده قرار می گیرد. این رویکرد شامل مشارکت والدین برای تمرین آزمایش های مجزا در محیط خانه است.
طرفداران رویکرد لوواس بر این باور هستند که این برنامه می تواند در بهبود مهارت های ارتباط کلامی و اجتماعی نقش داشته باشد و سطح شکل گیری رفتار های مشکل ساز را کاهش دهد.
رویکرد لوواس برای تجزیه و تحلیل رفتار، کارایی مناسبی برای کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم در راستای توسعه مهارت های جدید دارد. طی یک مطالعه نشان داده شد که رویکرد لوواس می تواند زبان، رفتار ها، توانایی های اجتماعی و مهارت های بازی را بهبود ببخشد.
