یکی از مهم ترین مهارت های زندگی، همدلی است. همدلی توانایی احساس، درک و تصور تجربه عاطفی دیگران است که به عنوان یک بخش جدایی ناپذیر از رشد عاطفی- اجتماعی شناخته می‌شود. انسان به موجب توانایی و پتانسیل تغییر قادر است مهارت های همدلی خود را توسعه دهد. از سری راه های موثر برای آموزش مهارت های همدلی می توان به بررسی تعصبات فردی، افزایش میزان مطالعه و ابراز احساسات اشاره کرد. ما در این مقاله قصد داریم درباره ی ” آموزش مهارت های همدلی” اطلاعاتی را ارائه دهیم.
مراحل شکل گیری و رشد همدلی
همدلی یک بخش جدایی ناپذیر از رشد عاطفی- اجتماعی است. همدلی نیروی قدرتمندی است که در حفظ و نظم همکاری اجتماعی کمک شایانی می نماید.
یکی از انگیزه ضروری برای کمک به افرادی که در وضعیت پریشانی قرار دارند، همدلی است. به عبارتی دیگر به توانایی احساس یا تصور تجربه عاطفی اطرافیان همدلی اطلاق می شود.
در ادوار گذشته تصور بر آن بود که همدلی در کودکان خردسال شکل نمی گیرد. اما تحقیقات درباره واکنش کودکان به ناراحتی دیگران خلاف این تصور را نشان می دهد.
دوره نوزادی
اغلب در موقعیت هایی که نوزادان تازه متولد شده صدای گریه نوزادان دیگر را می شنوند، نشانه هایی از ناراحتی را بروز می دهند. این نشانه ها به عنوان گریه انعکاسی یا سرایت عاطفی شناخته می گردد.
رفتار های ناراحت نوزادان نشان از همدلی و تمایل به احساسات منفی اطرافیان دارد.
نوزادان نسبت به رفتار های دیگران توجه نشان می دهند. با این وجود آن ها در تنظیم احساسات خود مشکل دارند و تحت تاثیر احساسات دیگران قرار می گیرند.
کودکان نوپا
کودکان در رده سنی 14 الی 36 ماهگی نشانه های واضحی از مولفه های عاطفی و همدلی اعم از عذرخواهی، ابراز نگرانی و ارائه کمک را بروز می دهند. همچنین کودکان نوپا به صورت واقعی تجربیات دیگران را در موقعیت های خانوادگی، دوستانه و … آزمایش می کنند.
اوایل دوران کودکی
با آغاز سال های نخست مدرسه کودکان ضمن تجربه حالت های عاطفی دیگران، روند تصور تجربیات خود را آغاز می نمایند.
از نظر روانشناسان و فیلسوفان زمانی که کودکان شروع به دیدن خود و دیگران از منظر عاطفی، احساسی و تمایلات می کنند، نظریه ذهن شکل می گیرد.
دوران کودکی میانی تا بزرگسالی
در دوره کودکی تا بزرگسال تحولات گسترده ای در سطح همدلی انسان شکل می گیرد که شامل بخشی از یک ویژگی شخصیتی گسترده تر از اجتماعی است. در واقع توسعه رفتار های اجتماعی اولیه به مثابه ی نگرانی همدلانه و انگیزه رفتار کمک کننده است.
همچنین بخوانید:”مدیریت هیجان چیست؟ 10 راهکار مدیریت هیجان“
عوامل دخیل در رشد همدلی
به طور کلی دو عامل ژنتیک و رشد عصبی نقش بسزایی در رشد اولیه و سریع همدلی ایفا می کنند. در مغز حیوان و انسان نورون های آینه ای وجود دارد که منعکس کننده احساسات دیگران هستند.
احتمال می رود پایه ای عصب شناختی زمینه را برای ارتباط تجربیات دیگران با تجربیات فرد فراهم نمایند.
شخصیت فرد یک عامل اساسی برای ایجاد نحوه همدلی به شمار می رود. به طور مثال به نظر می رسد کودکان ترسو و خجالتی در موقعیت های نا آشنا کمتر به بروز رفتار های همدلانه بپردازند.
کودکان از دوران نوزادی از رفتار های اطرافیان الگوبرداری می کنند. احتمال می رود که میان الگوبرداری با درونی سازی تجربیات عاطفی دیگران ارتباط وجود داشته باشد.
سبک فرزند پروری بر فرزندان خردسال تاثیر چشمگیری دارد و می تواند سطح همدلی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. در سال 2007 فلمدن متوجه شد که افزایش رفتار های تطبیق در طول بازی دوران کودکی منجر به نمایش همدلی در آینده می گردد.
جالب است بدانید که تحقیقات اهمیت روابط کودک- والدین را در ارتقای توسعه همدلی بر پایه احساس اعتماد تاکید کرده اند.
اهمیت رشد و تقویت مهارت های همدلی
بر اساس کتاب هوش عاطفی که به وسیله ی یک گزارشکر علمی به نام دانیل گولمن در سال 2006 تدوین شده است، همدلی یک ظرفیت برای آگاهی از احساسات دیگران است.
در راستای درک احساسات دیگران ضرورد دارد نسبت به نشانه های غیر کلامی اعم از حالات چهره، لحن صدا و رفتار ها آگاهی داشته باشید.
طبق تحقیقات رابرت روزنتال در دانشگاه هاروارد، ظرفیت انسان برای خواندن احساسات دیگران ضامن شکل گیری محبوبیت در کودکی و بزرگسالی است.
افزایش همدلی می تواند بر اثربخشی کار انسان تاثیر بگذارد و مهارت های شخص را به عنوان کارگران و مدیران بهبود ببخشد.
یکی از مزیت های چشمگیر همدلی شریک های عاطفی، افزایش احتمال شانس شرکا برای شکل گیری رابطه موفق است. همچنین همدلی می تواند والدین را انعطاف پذیر سازد و آن ها را برای رو یا رویی با چالش های مرتبط با تربیت فرزندان آماده کند.
همچنین بخوانید:”14 نوع از مهم ترین مهارت های زندگی که باید بدانید“
استراتژی‌های کاربردی برای آموزش مهارت‌های همدلی
انسان توانایی و پتانسیل تغییر را دارد و می تواند مهارت همدلی را توسعه ببخشد. ایجاد تغییرات کوچک در زندگی روزمره می تواند به طرز قابل توجهی توانایی فرد را برای همدلی با افراد و گروه ها توسعه دهد.
پرورش حس کنجکاوی
یکی از راهبرد های موثر برای توسعه فردی و همدلی، پرورش حس کنجکاوی سیری ناپذیر نسبت به جزئیات مسائل مختلف است. بهتر است زمان هایی را در نظر بگیرید و با افراد مختلف درباره ی شخصیت فردی، وضعیت و زندگی آن ها بپرسید.
در رسانه های اجتماعی افراد با پیشینه های مختلف در عرصه مذهبی، قومی و سیاسی را دنبال کنید و از تجربیات آن ها بهره بگیرید.
زمانی که در حال گفت و گو با مردم هستید، موضوع هایی را که موجب شکل گیری احساس شادی، غم و خوشحالی در آن ها می شود را شناسایی کنید.
مشتاق دیدن مکان های جدید باشید، با مردم محلی در شهر های مخلتف دیدن کنید و در شیوه های زندگی ملل متنوع غوطه ور گردید.
به خودتان سختی بدهید
در خصوص توسعه همدلی ضرورت دارد مسائل جدیدی را بیاموزید، به سفر بروید و از منطقه راحتی خود خارج شوید. بهتر است در موقعیت هایی عدم توانایی در انجام کار ها و عدم آگاهی از نحوه تعامل مناسب را تجربه کنید. سپس برای پشتیبانی از دیگران کمک بخواهید.
باید بپذیرید که گاهی احساس درماندگی دارید و فرصت دهید تا زمینه برای متواضع شدن مهیا گردد. تواضع و فروتنی یک راه عالی برای همدلی هستند.
دریافت بازخورد
در رابطه با مهارت های مختلف نظیر روابط اجتماعی و گوش دادن فعال از دوستان، خانواده و همکارات خواستار دریافت بازخورد شوید. به طور مثال از آن ها بخواهید تا به شما راه های مختلف پیشرفت را پیشنهاد کنند.
بررسی تعصبات فردی
اکثر افراد دارای سوگیری هایی هستند که می تواند ظرفیت انسان را برای همدلی تحت تاثیر قرار دهد. همچینین در اغلب موارد بدون آگاهی دیگران را از روی وجه بیرونی و ظاهر زندگی مورد قضاوت قرار می دهند.
شما می توانید برای ایجاد همدلی از طریق بررسی تعصبات فردی با مردم جامعه درباره مسائل گوناگون زندگی صحبت کنید. شباهت های مشترک خود را بشناسید و نسبت به تفاوت های افراد بدون قضاوت علاقه مند باشید.
گفت و گو های محترمانه داشته باشید
با وجود اینکه به چالش کشیدن دیدگاه های مختلف می تواند دشوار به نظر برسد، اما اگر پذیرای ایده های جدید و متفاوت باشید می توانید به ایجاد همدلی کمک شایانی کنید.
بهتر است درباره ی موضوع های مورد بحث تحقیق کنید و نسبت به منشا شکل گیری آن دیدگاه آگاهی پیدا کنید. همچنین نحوه تاثیر گذاری یک دیدگاه بر افراد را درک نمایید.
در صورتی که با گفته هایتان احساسات فردی را جریحه دار کردید می بایست برای توسعه همدلی عذرخواهی کنید.
پیوستن به یک هدف مشترک
تحقیقات بیانگر آن هستند که فعالیت در پروژه های اجتماعی کمک شایانی به بهبود تفاوت های فردی، شکاف ها و حذف سوگیری ها می کند.
برای پیوستن به یک هدف مشترک در جست و جوی یک پروژه اجتماعی و محلی باشید. سعی کنید به افرادی بپیوندید که با آن ها دارای تجربیات مشابه و مشترک در زندگی هستید.
وارد گروه های مختلف با پیشینه های متنوع شوید و در رویداد های متمایز فرهنگی، سیاسی و اجتماعی کمک نمایید.
میزان مطالعه را افزایش دهید
مطالعه داستان های تخیلی، روزنامه ها، مجلات و محتوا های آنلاین که به طور مداوم زندگی افراد در زمینه های مختلف را به تصویر می کشد، می تواند هوش هیجانی و ظرفیت شما را برای همدلی افزایش دهد.
راه‌های مختلف آموزش مهارت همدلی در کودکان
آموزش همدلی
یکی از راه های آموزش همدلی به کودکان مطالعه داستان ها و بازی های تخیلی است. در این فرصت باور نکردنی بهتر است به کودکان اسامی احساسات مختلف را آموزش دهید. سپس از او بپرسید که ممکن است شخصیت های داستان تخیلی چه احساس هایی را تجربه کنند.
بهتر است به کودک اجازه دهید تا درباره ی اینکه چرا ممکن است یک نفر احساس ترس، ناراحتی، خوشحالی و هیجان را تجربه کند، بحث نماید.
شناسایی احساسات
برای شناسایی احساسات به وسیله ی کودک می توانید احساسات مختلف را بر روی کاغذ های کوچک بنویسید و داخل ظرف در مقابل گروهی از کودکان قرار دهید.
به ترتیب از کودکان بخواهید تا یک تکه کاغذ را انتخاب کنند و بدون آگاهی اعضای گروه آن را بخوانند. سپس بر اساس احساس قید شده بر روی کاغذ یک عمل یا چهره ای را انجام دهد تا احساسات را به اعضای گروه منتقل نماید.
زین پس از اعضا بخواهید تا با تماشای احساسات آن ها را حدس بزنند. در صورتی که حدس آن ها درست بود، علت انتخاب احساس را جویا شوید.
ساخت قطعه هنری با چسباندن مواد مختلف
یکی از فعالیت های هنری مناسب برای گروه های سنی مختلف که تاثیر بسزایی در تقویت همدلی دارد، ایجاد کلاژ یا قطعه هنری است که با چسباندن مواد مختلف شکل می گیرد.
برای انجام بازی ساخت قطعه هنری باید از کودکان بخواهید که عکس ها را از روزنامه و مجلات جدا نمایند و بر روی یک کاغذ بزرگ بچسبانند. سپس درباره احساسات نمایشی فکر کنند و تصویر را در گروه قرار دهند.
تمرینات مفید در آموزش و تقویت مهارت‌های همدلی
ذهن آگاهی
یکی از نقاط قوت ذهن آگاهی توانایی تغییر دیدگاه از ذهنیت شخصی به عینیت غیرشخصی است. با دور شدن فرد از دیدگاه خود محورانه توانایی تجربه و درک احساسات دیگران مهیا می گردد.
نقش آفرینی
نقش آفرینی یک راه امن و راحت برای برخورد با مسائل دشوار است. اگر می خواهید به ایجاد همدلی بپردازید و احساسات دیگران را درک نمایید ضرورت دارد از دید دیگران به مسائل نگاه کنید یا به اصطلاح باید با کفش دیگران راه بروید.
ابراز و دریافت رفتار های محبت آمیز
اگر دقت کنید به طور روزانه شاهد رفتار هایی خواهید بود که به طور تصادفی محبت آمیز هستند. در واقع دیگران بدون هیچ انتظاری رفتار های محبت آمیزی را برای شما انجام می دهد. به طور مثال ممکن است در یک روز بارانی فردی به سادگی به شما کمک کند تا بار سنگین را به صندوق عقب خودرو هدایت کنید.
همانگونه که روز ها را در حال سپری کردن هستید دقت کنید که چه فعالیت های ساده را می توانید به نفع دیگران انجام دهید. زین پس در ساعت های پایانی روز محبت هایی را که دریافت کردید و به دیگران ابراز نمودید، یادداشت نمایید.
امیدواریم از خواندن مقاله ” آموزش مهارت های همدلی” لذت برده باشید.
دوره های روانشناسی مرتبط موسسه آموزش عالی هفتاد ویژه روانشناسان، روان درمانگران، دانشجویان و مشاوران:
بیشتر بخوانید:
