توانمندی های ذهن و اجتماعی در شکل گیری عملکرد انسان موثر واقع هستند. به مجموعه توانمندی های ذهنی و اجتماعی، مهارت های زندگی اطلاق می شود. مهم ترین مهارت های زندگی شامل خود کنترلی، ارتباط بین فردی، تفکر خلاق، تفکر نقادانه، تصمیم گیری و حل مسئله می گردد. ما در این مقاله قصد داریم مهم ترین مهارت های زندگی را شرح دهیم.
اهمیت آگاهی از مهارت های زندگی
اصطلاح مهارت های زندگی به مهارت هایی اطلاق می شود که در بهبود کیفیت زندگی نقش دارند. در واقع در راستای مقابله با چالش های زندگی برخورداری از مهارت های زندگی اهمیت دارد.
به طور کلی رفتار و عملکرد های انسان تحت تاثیر توانمندی ذهنی و اجتماعی قرار دارد. این توانمندی به فرد کمک می کند تا به طور مناسب با چالش های زندگی مواجه گردد. به مجموعه توانمندی های ذهنی و اجتماعی، “Life Skills” یا مهارت های زندگی گفته می شود.
مهارت های زندگی به عنوان یک رویکرد کلی نگر در خصوص توانمند سازی اشخاص برای محیط و شناخت فردی هستند. این قبیل مهارت ها می توانند ارزش و نگرش های شخص را تحت تاثیر قرار دهند.
از سری مزیت های آگاهی از مهارت های زندگی می توان به شکل گیری توانایی تطبیق پذیری با تغییرات و ارتقا بهداشت روان اشاره کرد.
ممکن است تحت تاثیر عقاید، سن، شرایط زندگی، موقعیت جغرافیایی و فرهنگ مهارت های زندگی متنوع باشند. در سال 1999 میلادی شش حوزه کلیدی از مهارت های زندگی به وسیله ی سازمان بهداشت جهانی ارائه شد.
بر اساس بیانیه ی سازمان بهداشت جهانی مهارت های زندگی شامل تصمیم گیری و حل مسئله، خودآگاهی و همدلی، مهارت های ارتباطی و بین فردی، تفکر خلاق و تفکر انتقادی، خود کنترلی، انعطاف پذیری و توانایی غلبه بر مشکلات می شود.
همدلی از مهارت های درک احساسات اطرافیان
عنوان کلیدی ترین بخش های هوش هیجانی به خودآگاهی و همدلی اختصاص دارد. مهارت همدلی به انسان کمک می کند تا به یادگیری و درک احساسات اطرافیان بپردازد. در واقع مهارت همدلی سبب می شود تا فرد در شرایط های گوناگون و در زمان های مختلف احساسات اطرافیان را درک نماید و زمینه را برای بهبود روابط بین فردی مهیا کند.
همدلی در دسته بندی های گوناگونی نظیر مهارت دوست یابی، دوست داشتن، تحمل افراد، احترام گذاشتن و رفتار بین فردی با میزان پرخاشگری کم قرار می گیرد.
مهارت های بین فردی
یکی از مهارت های حائز اهمیت که نقش بسزایی در کارایی فرد در سطح ارتباطات دارد، مهارت های بین فردی است. با این نوع مهارت توسعه فردی، شخص می تواند به صراحت با دیگران ارتباط برقرار نماید و پیام های خود را به بهترین شکل منتقل کند.
مهارت های بین فردی سبب می شود تا اطرافیان از برقراری ارتباط با فرد به احساس مثبت و خوشایندی دسترسی پیدا کنند. بی شک برخورداری از توانایی برقراری ارتباط با اشخاص جدید ضمن القا احساس بهتر زمینه ساز بهبود کارایی فرد می گردد.
اگر می خواهید مهارت های بین فردی را به عنوان یکی از مهارت های زندگی تقویت کنید بهتر است با اصول آغاز و پایان ارتباط آشنایی داشته باشید. به خط قرمز افراد احترام بگذارید و میان افراد مختلف وحدت و اعتماد را برقرار سازید.
جالب است بدانید همکاری و بهره گیری از تکنیک های دوست یابی کمک شایانی در شکل گیری روابط بین فردی ایفا می کنند.
از سری زیر مجموعه های مهارت بین فردی می توان به مهارت فن بیان و خوب گوش دادن اشاره کرد.
توجه: جهت بهبود مهارت های شخصی و رسیدن به خودشناسی، می توانید از دوره های توسعه فردی موسسه هفتاد استفاده کنید.
مهارت مقابله با هیجانات منفی
در خصوص درک کلیه جوانب مرتبط به یک مسئله ضرورت دارد فکر شما از افکار واهی تهی باشد. ممکن است بخش های مختلف یک رویداد جدید، دیدگاه ها و تجربه های نوینی را ارائه دهند.
تکنیک های مختلفی در راستای مقابله با هیجانات منفی موثر عمل می کنند. یکی از راه های غلبه بر هیجان های منفی کاهش اضطراب، خشم و احساس ترس است. همچنین در صورتی که بتوانید از اثربخشی هیجان های کاذب در رفتار و تفکر بکاهید، کمک چشمگیری در مقابله با هیجانات منفی کرده اید.
توجه داشته باشید که افزودن اطلاعات در حوزه ی هیجانات فردی و اجتماعی به طور بالقوه ای می تواند در راستای کنترل هیجانات مفید واقع گردد.
مهارت تصمیم گیری
مهارت تصمیم گیری نقش بسزایی در بهبود کیفیت زندگی دارد. این مهارت به شما کمک می کند تا در موقعیت های حساس بهترین تصمیم را اتخاذ نمایید و از میزان هدر رفت منابع به طرز چشمگیری کاهش دهید.
در خصوص اجرا مهارت تصمیم گیری ضرورت دارد بر اساس اطلاع از جزئیات و موقعیت های مختلف یک تصمیم مناسب را اتخاد نمایید. کلیه جوانب مسائل را بسنجد و مسائل را تجزیه و تحلیل کنید. علاوه بر این، بهتر است در راستای کاهش درصد خطا بهترین راه حل را انتخاب نمایید.
مهارت خودآگاهی
مهارت خودآگاهی نشان از شناخت و آگاهی فرد نسبت به نیاز ها، احساسات و خواسته های فردی دارد.
مهارت خود آگاهی مشمول شناخت ارزش ها، وجود تصور واقع بینانه، آگاهی از نقاط قوت، ضعف، حقوق و مسئولیت ها می شود. به عبارتی دیگر به میزان توانمندی فرد برای شناخت نقاط قوت یا ضعف، عوامل ترس برانگیز، خصوصیات و خواسته های فردی خودآگاهی اطلاق می شود.
شایان ذکر است فردی که خود آگاهی دارد در خصوص افکار و رفتار های خود آگاه است. علاوه بر این، خودآگاهی ضامن شکل گیری رابطه های همدلانه و موثر به شمار می رود.
شناخت واقع بینانه ی شخصیت فردی زمینه ساز شکل گیری خودآگاهی است.
اگر قصد دارید به خودآگاهی دسترسی پیدا کنید می بایست در ابعاد مختلف زندگی نقاط ضعف و قوت خود را بررسی نمایید. همچنین ضرورت دارد درباره ارزش های جامعه، حقوق و مسئولیت های اجتماعی شناخت کافی داشته باشید.
بیشتر بخوانید: کوچینگ توسعه فردی
مهارت برقراری ارتباط موثر
یکی از مهم ترین مهارت های زندگی، برقراری ارتباط موثر است. ارتباط وسیله ای برای ابراز نیاز ها، احساسات و نظرات به دو شکل کلامی و غیر کلامی به شمار می رود.
مهارت برقراری ارتباط به بخش های گسترده ای نظیر توانایی مذاکره، امتناع، گوش سپردن، مقابله با خجالت و ارتباط کلامی- غیر کلامی تقسیم بندی می گردد.
مهارت پذیرش حال
به طور کلی پدیده های حاکم در جهان تحت تاثیر بازتاب نگرش انسان قرار دارند. هنر پذیرش حال به عنوان یکی از مهارت های زندگی شناخته شده است. اگر می خواهید از تک تک لحظات زندگی لذت ببرید، بهتر است واقع بینانه رفتار کنید.
به میزانی که در زمان حال زندگی کنید، از رنج، درد و ساخته های ذهنی منفی رهایی می یابید.
مهارت مدیریت خشم و استرس
یکی از ضروری ترین مهارت های زندگی که در کمک به حفظ سلامت ذهن و بدن کمک شایانی می کند، مهارت های شخصی به خصوص مهارت مدیریت خشم و استرس است.
مهارت مدیریت خشم و استرس به انسان کمک می کند تا در خصوص مواجه با مسائل تنش زا از تکنیک های مختلف بهره بگیرد.
مهارت های آموزشی در مدیریت خشم و استرس شامل مدیریت زمان، حفظ آرامش، دوام آوردن در موقعیت های سخت و کنار آمدن با شرایط غیر قابل تغییر می شود.
مهارت تفکر خلاق
مهارت تفکر خلاق زمینه ساز اندیشیدن به یک سبک متفاوت است. در مهارت تفکر خلاق فرد می تواند راه حل های جدیدی را برای مشکلات خلق نماید و از افکار مثبت بهره مند گردد.
در حقیقت برخورداری از ایده های جدید زمینه ساز به روز رسانی تفکر فردی می گردد. مهارت تفکر خلاق به فرد کمک می کند تا به طور دائم در خصوص تغییر مسیر و گام نهادن در مسیر رشد بهترین گزینه را انتخاب نماید.
برای دستیابی به تفکر خلاق یادگیری به صورت پویا و فعال حائز اهمیت است. کشف راه حل های جدید برای برطرف سازی مشکلات، مثبت اندیشی، بروز شخصیت فردی و اختصاص دهی فرصت برای بروز تفکر تشکیل دهنده ی تفکر خلاق هستند.
مهارت تفکر انتقادی
تفکر انتقادی حاصل مشاهدات عینی، ارزیابی و تجربه شخصی است. فردی که از مهارت تفکر انتقادی بهره مند است می تواند قبل از اتخاذ یک تصمیم کلیه جوانب را مورد ارزیابی قرار دهد.
در حقیقت تفکر انتقادی یک فرایند فعال، سازمان یافته و هدفمند است که به فرد کمک می کند تا باور و اندیشه های خود را بررسی نماید.
اغلب افراد دارای مهارت تفکر انتقادی عاقبت اندیشی هستند. این مهارت شامل آگاهی از نابرابری، بی عدالتی، توانایی درک تاثیرات اجتماعی و فرهنگی باور ها و ارزش ها، مسئولیت پذیری می شود.
مهم ترین اصول تفکر نقادانه شامل پرسشگری، آگاهی، ارزیابی و نتیجه گیری می گردد. برای تقویت مهارت تفکر نقادانه می توانید قبل از پاسخگویی به مسائل، فکر کنید. سپس با تصمیم گیری یک عمل مناسب را بروز دهید.
مهارت حل مسئله
مهارت حل مسئله در بررسی و ارزیابی راه حل های احتمالی برای تعریف دقیق مشکل نقش کمک کننده ای دارد. در واقع فردی که از مهارت حل مسئله بهره مند است می تواند خود را از استرس و اضطراب مصون بدارد.
با مهارت حل مسئله می توان مشکلات را تشخیص داد و علت شکل گیری آن را ارزیابی کرد. زین پس در خصوص حل مشکل صلح نمود.
مهارت خواندن و نوشتن
در دنیای مدرن اکثر مردم از طریق کلام نوشتاری به نگارش پیام های متنی، ارسال نامه، ایمل، فید شبکه های اجتماعی و گزارش ها می پردازند.
در واقع یک راه آسان و قدرتمند در راستای برقراری ارتباط توانایی نوشتن است. مهارت نوشتن سبب می شود تا به یک درک مناسب از خود دسترسی پیدا کنید و احساسات و افکار مزاحم را از ذهن بیرون نمایید.
مهارت تجسم خلاقانه
یکی از تاثیر گذار ترین عوامل موفقیت در زندگی، تجسم خلاقانه یا تصویر سازی ذهنی است.
میان مفهوم تجسم خلاقانه و رویاپردازی یک وجه تمایز گسترده به چشم می خورد.
فردی که از مهارت تجسم خلاقانه بهره مند است می تواند به طور آگاهانه تصاویری را خلق و تکرار نماید که در شکل گیری اقتدار و انگیزه درونی نقش بسزایی دارد.
این در حالی است که در رویا پردازی، ذهن به صورت ناخودآگاه به جهت های مختلف گرایش می یابد.
بیشتر بخوانید: تجسم در درمان چیست؟ بهترین شیوه های تجسم در درمان
مهارت پرسشگری
انتخاب های درست ضامن شکل گیری موفقیت هستند. بی شک برای انتخاب های درست ضرورت دارد سئوال هایی مناسب را مطرح نمایید. مهارت پرسشگری در هشیاری فرد تاثیرگذار هستند و زمینه را برای فکر کردن به نتایج هر انتخاب مهیا می کنند.
با مهارت پرسشگری می توان انتخاب ها را با دور اندیشی و منطق همگام ساخت. در واقع مهارت پرسشگری فرد را نسبت به عواقب یک انتخاب آگاه می سازد.
مهارت های زندگی مشترک
به طور کلی در توسعه و تداوم یک ازدواج درک مهارت های زندگی مشترک، چگونگی گوش سپردن، رهبری، درک تفاوت های بین فردی، مدیریت و حل تعارض ها اهمیت دارند.
یکی از شرط های کافی و لازم تشکیل خانواده، تعهد قلبی است. کلیه زوجین در تلاش هستند که پیوند ازدواج آن ها استحکام پیدا کند. با این وجود تحت تاثیر عدم تفاهم و مشکلات زندگی احتمال دارد ازدواج عده ای از زوجین به طلاق ختم گردد.
جالب است بدانید که در اکثر موارد علت شکل گیری طلاق در زندگی از عدم تسلط به مهارت های زندگی نشات می گیرد. در واقع شکل گیری ازدواج موفق مستلزم توجه به مهارت های زندگی مشترک است.
ازدواج به عنوان یک تصمیم حائز اهمیت در زندگی نیازمند برخورداری از مهارت های ویژه و آمادگی است. بهترین زمان برای کسب مهارت های لازمه ازدواج، دوران نامزدی است. در این دوره می توان آمادگی لازم برای ورود به زندگی مشترک را بهبود بخشید.
از ویژگی های بارز تقویت مهارت های زندگی مشترک می توان به حمایت های دو طرفه، پایداری در رابطه، حفظ احترام، نشاط، اعتماد و عشق بی قید و شرط اشاره کرد.
بی شک شریک زندگی تان دارای خصوصیت هایی است که مورد پسند شما واقع نمی باشد. برای حل این مسئله بهتر ست به خصوصیات مثبت همسرتان متمرکز شوید.
جالب است بدانید که ازدواج زمانی شکل می گیرد که نسبت خصوصیات مثبت یک شخص در مقایسه با خصوصیات منفی او بسیار بالاتر باشد. بدین ترتیب اگر می خواهید رابطه شما تداوم داشته باشد باید به خصوصیاتی که به ازدواج ختم شده است، تمرکز نمایید.
دوره های روانشناسی مرتبط موسسه آزاد عالی هفتاد ویژه روان‌شناسان، روان درمانگران، دانشجویان و مشاوران:
دوره مهارت شایستگی‌های حرفه‌ای در روان‌درمانی
دوره مهارت تعامل و ارتباط با خانواده همسر
بیشتر بخوانید:
