فرزند پروری یکی از وظایف حائز اهمیت والدین به شمار می رود. الگو های فرزند پروری شامل چهار نوع مستبدانه، مقتدرانه، بی تفاوت و آسان گیر می شود. در تربیت یک کودک مهارت های گسترده ای دخیل هستند. ما در این مقاله قصد داریم مهارت های کاربردی در فرزند پروری را بیان کنیم.
فرزند پروری چیست؟
یکی از دشوار ترین وظایف والدین، فرزند پروری است. یک کودک تازه متولد شده بی پناه ترین موجود دنیا است. والدین وظیفه ی حمایت و پشتیبانی از نوزاد را بر عهده دارند. این حمایت با فرم دهی به رفتار و کمک به رشد کودک تجلی پیدا می کند.
فرایند سازمان دهی به رفتار های کودک، فرزند پروری اطلاق می شود.
کودکی که تحت تاثیر رفتار های نادرست از جانب والدین قرار دارد به عنوان یک قربانی آسیب می بیند.
مهارت های فرزند پروری نقش بسزایی در شکل گیری آینده کودک دارند. در واقع فرزند پروری مناسب ضامن موفقیت یک کودک به شمار می رود.
الگو های فرزند پروری
الگو مقتدرانه
عنوان صحیح ترین و بهترین الگو فرزند پروری به مقتدرانه یا دموکراتیک اختصاص دارد. در خانواده هایی که از الگو مقتدر پیروی می کنند، ابراز محبت و کنترل به صورت متعادل کاربرد دارد.
والدین مقتدر تکنیک های تشویق و تنبیه را در زمان های مناسب به کار می گیرند.
به عبارتی دیگر کودک در خانواده های مقتدر به موجب رفتار های نادرست تنبیه می گردد. در مقابل به خاطر بروز رفتار های مناسب مورد تشویق و تحسین واقع می شود.
الگو بی تفاوت
والدین بی تفاوت عمدتا بدون عرضه محبت، نسبت به رفتار های کودک غافل هستند. این رها کردن بیش از حد، خلاء هایی را در زندگی کودک به ارمغان می آورد.
بی شک کودکی که از جانب والدین عشق و محبت کافی را دریافت نمی کند، با چالش های بزرگی مواجه می گردد. علاوه بر این، نمی تواند در آینده شریک عاطفی مناسبی برای شریک زندگی خود باشد.
الگو سهل انگار و آسان گیر
در شیوه فرزند پروری آسان گیر با وجود ابراز محبت های گسترده ی والدین، نظارت و کنترل کافی بر روی رفتار های فرزند رویت نمی شود.
در خانواده های آسان گیر والدین بر این باور هستند که روش تنبیه کارای چندان موثری ندارد.
این در حالی است که اگر در شیوه فرزند پروری دو مولفه تنبیه و تشویق به کار گرفته نشود، کودک از توانایی تمایز بخشی بین رفتار های درست و غلط باز می ماند.
الگو مستبدانه
یکی از گونه های مختلف فرزند پروری، استبدادی است. در این قبیل خانواده ها سخت گیری در راس تربیت واقع است. سخت گیری های مزمن احساس استقلال را از کودک سلب می نماید.
خانواده های مستبد بر این باور هستند که بهترین روش برای تربیت فرزندان موفق، بهره گیری از استبداد و سخت گیری است. این قبیل کودکان در اتخاذ تصمیم های بزرگ زندگی نیازمند نظارت و کنترل والدین هستند.
در الگو فرزند پروری استبدادی سخت گیری، نظارت و کنترل به طرز چشمگیری رایج است. این امر در شکل گیری وابستگی شدید به والدین و ناکاملی در دستیابی به اهداف نقش بسزایی دارد.
همچنین بخوانید:”بازی درمانی چیست؟ انواع بازی درمانی و تکنیک های آن“
6 مهارت کاربردی و ضروری در فرزند پروری به شرح زیر می باشد:
1. توجه به رفتار های خوب کودک
همان طور که بیان کردیم تشویق و تحسین کودک نقش چشمگیری در فرزند پروری دارد. بهتر است قبل از بروز یک رفتار نسبت به واکنش های خود فکر کنید. در واقع بهترین عملکرد برای تقویت رفتار های خوب کودک، تحسین و توجه است.
اگر قصد دارید کودک را نسبت به انجام کار های مثبت ترغیب نمایید، با توجه به او بابت رفتار های مناسب تشکر و قدردانی کنید. به طور مثال بگویید: ” من خیلی خوشحالم که امروز نسبت به رفتار های برادرت مهربان و صبور بودی. ”
بنابراین اگر جزء والدین هایی هستید که به طور مداوم از جملات منفی بهره می گیرید، ضرورت دارد در روند ترتیب تغییراتی را لحاظ نماید.
علاوه بر این ضرورت دارد در روند تربیت فرزند به طور مداوم در جست و جوی نقاط مثبت باشید و برای کودک به خاطر کار های خوب جایزه در نطر بگیرید.
توجه داشته باشید که پاداش برای تشویق یک کار خوب حتما نباید با خرید اسباب بازی های مورد علاقه خاتمه یابد. بلکه می تواند با عشق ورزیدن و در آغوش گرفتن کودک او را تحت تشویق قرار دهید.
2. تقویت اعتماد به نفس در فرزند
یکی از بزرگ ترین وظایف والدین نسبت به فرزند، ارتقا اعتماد به نفس در فرزند است. به جرئت می توان گفت تقویت اعتماد به نفس در کودکان نقطه عطف جریان فرزند پروری است.
در شکل گیری شخصیت فرزندان حرکات بدن، رفتار و تن صدای والدین نقش بسزایی دارد. هنگامی که کودک را به موجب دستاورد های کوچک و بزرگ مورد تحسین قرار می دهید، احساس افتخار را در وجودشان تجلی می کنید.
علاوه بر این، اگر فرصت انجام کار ها به صورت مستقل را برای کودک مهیا کنید، فرد به احساس قدرت و کفایت دست می یابد.
این در حالی است که بهره گیری از کلمات تحقیر کننده، نامناسب و مقایسه گرانه زمینه را برای شکل گیری احساس بی ارزشی در کودک فراهم می سازد.
بنابراین یکی از مهارت های فرزند پروری که نقش بسزایی در تقویت اعتماد به نفس دارد، بهره گیری هوشمندانه از کلمات است.
توجه داشته باشید که استفاده از کلام به عنوان سلاح قادر است به مثابه ی یک ضربه فیزیکی عمل کند. بهتر است به کودک فرصت اشتباه کردن بدهید تا بتواند با تجربه مسائل گوناگون آماده رویا رویی با شرایط جدید شود.
همچنین توصیه می شود نسبت به کودک دلسوزانه رفتار کنید. حتی اگر مرتکب خطایی شد، به او ابراز علاقه کنید.
بیشتر بخوانید:
10 روش کاربردی برای افزایش عزت نفس
چند راهکار کاربردی برای افزایش اعتمادبه‌نفس
3. تعیین قوانین و پایبندی به محدودیت ها
یکی از ضرورت های فرزند پروری، تعیین قوانین است. قوانین و محدودیت ها به کودک یاد می دهند که می بایست به انتخاب رفتار های قابل قبول بپردازند.
علاوه بر این، کودک با توجه به قوانین در می یابد که هر فردی مسئول کار های خویش است. لذا باید بر روی کلام و اعمال خویش نظارت داشته باشد.
والدین می توانند بر اساس محیط خانه قوانینی را وضع نمایند. به طور مثال اگر دارای دو فرزند دختر و پسر هستید می توانید قانونی را تعیین کنید که در آن اذیت کردن و کتک زدن ممنوع تلقی شود.
توجه داشته باشید که تعیین قوانین به تنهایی نمی تواند موثر واقع گردد. بلکه پایبندی به محدودیت ها و قوانین شرط شکل گیری تربیت مناسب است.
4. بروز عشق بی قید و شرط به کودک
وظیفه ی تصحیح رفتار های نادرست فرزندان بر عهده والدین قرار دارد. در این راستا نحوه ی تصحیح رفتار کودک بسیار حائز اهمیت است.
اگر در یک سری مسائل با فرزند تان مخالف هستید بهتر است نظر خود را به دور از تداخل آسیب به عزت نفس، تحقیر، عیب جویی و سرزنش بیان کنید.
بهترین روش برای تطبیق بخشی کودک با نظرات شخصی، بهره گیری از تحسین و تشویق است.
بهتر است کودک را متوجه کنید که از او انتظار بروز رفتار های بهتری را دارید. با این حال اگر مرتکب خطایی گردد با عشق و علاقه ی شما منافاتی ندارد. به این روش ابراز علاقه، عشق بی قید و شرط اطلاق می شود.
والدین می توانند برای ابراز عشق و علاقه به فرزند از روش های در آغوش گرفتن، ماساژ، قلقلک، لمس و بوسیدن استفاده نمایند. این روش می تواند کمک شایانی در استحکام روابط عاطفی کند. علاوه بر این، باعث می شود تا کودک به موجب توجه و محبت به احساس آرامش دست یابد.
5. برقراری ارتباط مناسب با فرزند
بی شک تربیت فرزندی که با والدین یک رابطه گرم و صمیمی دارد به مراتب آسان تر از تربیت کودکی است که نمی تواند به طور مناسب با خانواده ارتباط بگیرد.
اختلاف نظر میان کودک و والدین یک امر طبیعی و اجتناب ناپذیر به شمار می رود. با این حال والدین ملزم هستند با برقراری یک ارتباط مناسب با فرزند به حل اختلاف نظر ها بپردازند. زین پس در راستای تربیت یک فرزند مسئولیت پذیر و منضبط تلاش کنند.
در راستای برقراری ارتباط با فرزند ضرورت دارد مشتاق شنیدن سخنان فرزندتان باشید و فرصت مورد نیاز برای اظهار نظر را در اختیار او قرار دهید.
اکثر والدین ها مدت زمان کوتاهی را برای فرزندشان اختصاص می دهند. در واقع اغلب در بازه های زمانی که ظاهرا با فرزند هستند، مشغول فعالیت های دیگر می شوند.
ضرورت دارد زمان هایی را که با کودک هستید به طور کامل توجهتان را به او مختص سازید.
در شکل گیری یک رابطه مناسب بین فرزند و والدین مولفه هایی نظیر احترام به حریم خصوصی، محبت، توجه، شناسایی علایق و اختصاص دهی زمان مناسب و کافی به کودکان دخیل هستند.
6. آموزش مسئولیت پذیری
مسئولیت پذیری به عنوان یک مهارت زندگی در شکل گیری اعتماد به نفس و خود پنداره مثبت نقش بسزایی دارد.
بهترین روش برای آموزش مسئولیت پذیری به کودک، تقسیم وظایف است. عده ای از والدین بر این گمان هستند که با تقسیم مسئولیت ها از کودک به مثابه ی یک برده کار کشیده می شود. این در حالی است که اگر تقسیم مسئولیت با رعایت اعتدال شکل بگیرد، به پرورش رشد فردی، بلوغ فکری و بهداشت روانی می انجامد.
در خصوص تقسیم مسئولیت ها توجه داشته باشید که باید وظایف را بر اساس سن و توانایی کودک، تقسیم بندی نمایید.
دوره های روانشناسی مرتبط موسسه آزاد عالی هفتاد ویژه روان‌شناسان، روان درمانگران، دانشجویان و مشاوران با مدرک معتبر وزارت علوم و مهر دادگستری:
دوره TF-CBT مداخله درمانی در کودک آزاری
دوره آسیب شناسی روانی و مصاحبه بالینی کودکان با مشکلات رفتاری
دوره CBT – درمان شناختی رفتاری کودک و نوجوان
دوره تربیت مربی تاب آوری کودکان
بیشتر بخوانید:
مهم ترین تاثیرات لایف کوچینگ بر کودکان
