اختلال مسخ شخصیت یک مشکل روانی و اختلال تجزیه ای محصوب می شود. این اختلال سبب می شود تا فرد احساساتی را خارج از بدن خود شناسایی کند و از توصیف هیجانات محروم شود. شکل گیری اختلال مسخ شخصیت تحت تاثیر عوامل گوناگونی نظیر محیطی، روانی و بیولوژیکی قرار دارد. شدت سندرم شخصیت زدایی بر اساس استرس، اضطراب و ضربان شدید تغییر پیدا می کند.
اختلال مسخ شخصیت چیست؟
اختلال مسخ شخصیت یکی از اختلالات روانی به شمار می رود. در سندرم شخصیت زدایی گسستن از خویشتن به چشم می خورد. فرد مبتلا به این اختلال همواره گمان می کند اتفاقات جهان اطراف خارج از واقعیت است و فرد خارج از بدن خود قرار دارد.
اختلال مسخ شخصیت با عناوین مختلفی نظیر زوال شخصیت و سندرم شخصیت زدایی شناخته می شود.
سندرم شخصیت زدایی در مه 2013 میلادی به وسیله انجمن روان پزشکی آمریکا در نسخه پنجم به عنوان یک اختلال تجزیه ای معرفی شد. اختلال تجزیه ای یا گسستگی برحسته ترین نوع اختلال روانی است.
اختلال تجزیه ای شامل اختلال هویت تجزیه ای، گریز تجزیه ای، فراموشی تجزیه ای و مسلخ شخصیت می شود. در طیف اختلالات تجزیه ای، مسخ شخصیت و مسخ واقعیت جزو مهم ترین علامت ها قرار دارند.
تحقیقات حاکی از آن دارند که در جمعیت طبیعی بیشترین آمار شیوع اختلال مسخ شخصیت به نوجوانان و جوانان اختصاص دارد. علاوه بر این، بیماری شخصیت زدایی در بانوان در مقایسه با اقایان در مقادیر بیشتری مشهود است.
همچنین بخوانید:تحریف های شناختی چیست؟
مسخ واقعیت چیست؟
مسخ واقعیت پدیده‌ای مربوط به سلامت روان است که با احساس جدا شدن/بودن از محیط اطراف یا تجربه احساس غیرواقعی بودن دنیای بیرون توصیف و مشخص می‌شود. افرادی که مسخ واقعیت را تجربه می‌کنند ممکن است احساس کنند که در حال مشاهده دنیا از راه دور هستند، گویی همه چیز در اطراف آن‌ها غیرواقعی، رویایی، مه‌آلود یا مصنوعی و تحریف شده است. این تجربه می‌تواند منجر به احساس سردرگمی، پریشانی و اضطراب شود. علاوه‌بر این می‌تواند شامل احساس جدایی از محیط باشد، گویی که آن‌ها از طریق یک حجاب یا مانع شیشه‌ای جهان را تماشا می‌کنند.
مسخ واقعیت می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از شرایط مختلف سلامت روان همچون اختلالات اضطرابی، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه «PTSD» و اختلالات تجزیه‌ای رخ دهد. همچنین می‌تواند در اثر استرس، ضربه، مصرف مواد مخدر یا عوامل دیگر ایجاد شود.
مسخ واقعیت اغلب با مسخ شخصیت همراه است. علائم ناشی از این دو اختلال می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و زندگی روزمره افراد را مختل کند و همچنین بر روابط، کار و رفاه کلی آن‌ها تاثیر بگذارد.
نشانه ها و علائم اختلال مسخ شخصیت
یکی از رایج تری نشانه های اختلال مسخ شخصیت، نارسایی هیجانی است. در نارسایی هیجانی فرد قابلیت توانایی تشخیص و توصیف هیجانات را از دست می دهد.
در ادامه نشانه های سندرم شخصیت زدایی را بیان می کنیم:
- عدم توانایی کنترل حرکات و گفتار
- احساس تحریف میان بدن و اندام اعم از تغییر سایز و آسیب دیدگی
- عدم قابلیت ارتباط بخشی احساسات به خاطرات
- عدم ارتباط بخشی با بدن، ذهن و حواس
- بی حسی موضعی و احساس پیچیدن پنبه در اطراف بدن
دوره های روانشناسی مرتبط با شخصیت شناسی و هیجانات موسسه آزاد عالی هفتاد با ارائه مدرک معتبر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ویژه درمانگران و روانشناسان:
دوره آموزش نمره گذاری و تفسیر تست mmpi
دوره نمره گذاری و تفسیر تست نئو (NEO)
عوامل دخیل در شکل گیری اختلال مسخ شخصیت
شکل گیری اختلال مسخ شخصیت تحت تاثیر عوامل گوناگون به وجود می آید. یکی از عوامل موثر در ایجاد سندرم شخصیت زدایی، بیماری های عصبی است. بیماری های عصبی نظیر آلزایمر، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و مولتیپل اسکلروزین با تحت تاثیر قرار دادن مغز زمینه ساز شکل گیری اختلال مسخ شخصیت هستند.
در برخی موارد بیماری مسخ شخصیت در مراحل رشد شکل می گیرد و یک علت روانشاختی دارد.
احتمال می رود سندرم شخصیت زدایی به موجب یک واکنش بیولوژیکی به موقعیت های خطرناک در زندگی شکل بگیرد. این امر به مرور زمان به شدت یافتن احساس و رخوت عاطفی می انجامد.
جالب است بدانید اختلال زوال شخصیت به عوان یکی از نشانه های اختلال اضطرابی وحشت شناخته شده است.
دوره های زوال شخصیت قادر است تا سال ها تداوم پیدا کند. علاوه بر این، ممکن است شدت بیماری به صورت دوره ای دستخوش تغییر قرار بگیرد و خفیف و شدید گردد.
مسخ شخصیت مزمن مرتبط به افرادی است که تجربه استرس و اضطراب طولانی مدت دارند. همچنین تداخل ضربه شدید زمینه را برای عود کردن این اختلال مهیا می سازد.
در شکل گیری سندرم شخصیت زدایی و تشدید بیماری عوامل ذیل دخیل هستند:
- عدم برخورداری از خواب کافی
- صرع لوب گیجگاهی
- تشنج
- میگرن
- زوال عقل
- اختلال وسواس فکری- عملی
- استرس و اضطراب شدید
- مصرف مواد مخدر توهم زاه، کتامین، حشیش و MDMA
- تداخل آسیب به سر و بیهوشی طولانی مدت
- محرومیت حسی
- هیپنوتیزم عمیق
- مدیتیشن های خاص
- اعتیاد به بنرودیازپین ها
- خشونت خانگی
- سوء استفاده احساسی و جسمی در دوران کودکی
- از دست دادن عزیزان
- تمایل به نادیده گرفتن مشکلات و سازگاری با شرایط دشوار
- فراموشی
- حملات پانیک
روش های تشخیص اختلال مسخ شخصیت
روان پزشک در راستای شناسایی سندرم شخصیت زدایی به بررسی مشکلات روانی اعم از اضطراب، استرس، افسردگی و اختلال شخصیت مرزی می پردازد.
زین پس در خصوص کسب اطمینان از عدم صلاحیت بیماری های فیزیکی اقدام به تصویر برداری و آزمایش های بالینی می کند.
بهتر است بدانید در تشخیص اختلال مسخ شخصیت مصاحبه های ساختار یافته ویژه، پرسش نامه و تست های روانشناختی موثر واقع هستند.
پس از رد احتمال شکل گیری نشانه های سندرم شخصیت زدایی ناشی از بیماری های مختلف، روان پزشک به بررسی ملاک های اختلال مسخ شخصیت می پردازد.
مهم ترین ملاک های مسخ شخصیت شامل اختلال در عملکرد اجتماعی، پریشانی، تداوم احساس گسست از شخصیت و واقعیت، عدم صحت درک بیمار نسبت به احساسات می شود.
بیشتر بخوانید:
روانشناسی شخصیت؛ نحوه شکل گیری شخصیت
روش های درمان اختلال مسخ شخصیت
دارو درمانی
روان پزشک بر اساس علت شکل گیری سندرم شخصیت زدایی به انتخاب روش درمان می پردازد. به طور مثال روان پزشک برای بیماران دارای میگرن و افسردگی، دارو های ضد افسردگی سه حلقه ای را پیشنهاد می کند.
از سری دارو های موثر در درمان مسخ شخصیت ناشی از افسردگی می توان به کلومیپرامین، فلوکستین و کلونازپام اشاره کرد.
روان درمانی
اختلال هویت تجزیه یکی از شکل های اختلالات تجزیه ای می باشد که در سیر رشد شکل می گیرد. این اختلال از تحمیل ضربات شدید نشات می گیرد و سبب بروز اختلال در هویت منسجم منفرد می گردد.
در خصوص درمان اختلال مسخ شخصیت به موجب اختلال هویت تجزیه ضرورت دارد فرد تحت روان درمانی قرار بگیرد.
بهتر است بدانید در دروان درمانی، بیمار تحت آموزش تکنیک های حواس پرتی قرار می گیرد.
تکنیک روان پویشی
یکی از تکنیک های کاربردی در روان درمانی، روان درمانی پویشی نام دارد. این تکنیک با تمرکز بر روی احساسات منفی سبب از دست رفتن اضطراب ناشی از حوادث می گردد. علاوه بر این، تکنیک روان پویشی با ردیابی امور به اتفاقات آنی توجه می کند.
تکنیک تسلط به خود
تکنیک تسلط به خود در راستای درمان اختلال مسخ شخصیت موثر است. این تکنیک به بیمار کمک می کند تا با واقعیت ارتباط برقرار کند.
تکنیک هیپنوتیزم بالینی
یکی از تکنیک های درمانی در خصوص تغییر بینش بیماران مبتلا به سندرم شخصیت زدایی، هیپنوتیزم بالینی است. در هیپنوتیزم بالینی در روانشناسی بالینی از توجه، تمرکز، آرامش و مراقبه به منظور ایجاد فرصت کشف احساسات، افکار و خاطرات استفاده می شود.
حساسیت زدایی با تکنیک E.M.D.R
E.M.D.R یک تکنیک روانشناسی است که از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد شکل می گیرد.
از آنجایی که خاطرات مخرب در ذهن انسان تغییراتی را به ارمغان می آورند، سبب تداخل در تحلیل و پردازش درست اطلاعات توسط مغز می شوند. این امر زمینه را برای شکل گیری افکار و اضطراب مهیا می کنند.
تکنیک E.M.D.R در خصوص درمان اختلال اضطراب پس از حوادث تعبیه شده است. با این حال در راستای درمان اختلال های روانی به ویژه مسخ شخصیت مورد استفاده قرار می گیرد.
بیشتر بخوانید: شخصیت چیست و چگونه شکل می گیرد؟
اختلال مسخ شخصیت در dsm-5
در dsm-5 اختلال مسخ شخصیت/مسخ واقعیت یک وضعیت سلامت روان شناخته شده است که با دوره‌های مستمر یا مکرر مسخ شخصیت، مسخ واقعیت یا هر دو مشخص و توصیف می‌شود. Dsm-5 نیز در واقع مخفف کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم است. در ادامه برخی از علائم کلیدی مسخ شخصیت همانطور که در dsm-5 ذکر شده است را آورده‌ایم.
- تجارب مداوم یا کرر احساس جدا شدن/بودن از فرایند ذهنی یا بدنی. «مسخ شخصیت»
- در طول دوره‌های مسخ شخصیت افراد ممکن است احساس کنند ناظر بیرونی افکار، احساسات، انواع حواس، اعمال یا بدن خود هستند.
- امکان دارد افراد احساس کنند که در حالتی رویاگونه قرار دارند یا چیزهای اطرافشان غیرواقعی و تحریف شده است. «مسخ واقعیت»
- تجربه مسخ شخصیت و واقعیت باعث ناراحتی یا اختلال قابل توجه در عملکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینههای مهم شود.
- علائم قابل نسبت دادن به اثرات فیزیولوژیکی یک ماده «مثلا داروها یا مواد مخدر» یا شرایط پزشکی دیگر نیستند.
توجه به این نکته مهم است که dsm-5 نیز خالی از انتقاد نبوده و بازنگری‌ها و به‌روز رسانی‌های مداوم برای منعکس کردن پیشرفت‌ها در تحقیقات و تغییرات، در درک ما از شرایط سلامت روان انجام می‌شود. هرچند این کتابچه راهنما به‌عنوان یک منبعی معتبر و ارزشمند برای پزشکان، محققان، مربیان و سیاست‌گذاران در زمینه سلامت روان عمل می‌کند.
وجه تمایز و اشتراک اختلال های مسخ شخصیت و مسخ واقعیت
اختلال های مسخ شخصیت و واقعیت تحت عنوان یک بیماری در نظر گرفته می شوند.
بهتر است بدانید جنبه های اختلال های شخصیت زدایی و مسخ واقعیت متفاوت است. سندرم شخصیت زدایی، بیانگر یک گسست شخصیتی است که فرد گمان می کند از خود جدا شده است. در این نوع سندرم فرد خود را در صحنه ای از یک فیلم مشاهده می کند.
این در حالی است که مسخ واقعیت بیانگر احساس گسستگی از محیط و دنیای پیرامون است. احتمال می رود بیمار در مسخ واقعیت گمان کند جهان اطراف غیر واقعی است. علاوه بر این، ممکن است بیماری مسخ واقعیت سبب تحریک در حواس به ویژه بینایی گردد.
جمع بندی
همانطور که خواندیم، مسخ شخصیت و مسخ واقعیت شرایط پیچیده‌ای از سلامت روان هستند که می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر احساس فرد از خود و درک واقعیت داشته باشند. درک جنبه‌های کلیدی این اختلالات از جمله علائم و نشانه‌های آن‌ها، معیارهای تشخیصی و گزینه‌های درمانی، برای متخصصان سلامت روان و افراد مبتلا به این شرایط، ضروری است.
این دو اختلال نیازمند درک جامعی از جنبه‌های کلیدیشان هستند چرا که با افزایش آگاهی در مورد این اختلالات و ارائه مداخلات موثر می‌توانیم از افراد آسیب‌دیده از مسخ شخصیت و واقعیت در مسیر درمان و بهبود کیفیت زندگیشان حمایت کنیم.
با شناخت هرچه بیشتر پیچیدگی‌های این دو اختلال و ترویج رویکردی کل‌نگر برای درمان و حمایت می‌توانیم به افراد برای مدیریت علائم خود، افزایش بهزیستی و ایجاد تاب آوری و امید در سفر بهبودیشان، قدرت بسیاری ببخشیم.
بیشتر بخوانید:
