روانشناسی شخصیت چیست؟

در دیدگاه روانشناسی، شخصیت نشان دهنده ی الگو های معینی از رفتار، احساسات و افکار است. در شکل گیری شخصیت یک فرد عوامل مختلفی نظیر ژنتیک، تربیت و تجربیات دخیل هستند. اختلالات شخصیت به عنوان اختلال های روانی مزمن و فراگیر می توانند در رفتار ها، افکار و عملکرد بین فردی تاثیر بگذارند. رایج ترین اختلال های شخصیت شامل شخصیت مرزی، خود شیفته، ضد اجتماعی و وسواس- اجباری می شود.

روانشناسی شخصیت چیست؟

شخصیت دربردارنده ی کلیه افکار، الگو های رفتاری و نگرش های اجتماعی است. نگرش انسان درباره ی خود و دنیای اطراف به موجب شخصیت شکل می گیرد.

به طور کلی هیچ تعریف واحدی برای شخصیت وجود ندارد. اما اغلب تصور می شود شخصیت در طول زندگی ثابت است و از درون شخص نشات می گیرد.

شخصیت تحت تاثیر عوامل گسترده ای نظیر ژنتیک، تربیت و تجربیات زندگی شکل می گیرد. به استناد از برخی روایات شخصیت به الگو های مشخصی اعم از افکار، احساسات و رفتار هایی اطلاق می شود که فرد را نسبت به دیگران منحصر به فرد می سازد.

روانشناسان می توانند به وسیله ی درک شخصیت واکنش افراد را در برابر موقعیت های خاص، ترجیحات و مسائل حائز اهمیت پیش بینی نمایند.

یکی از پر طرفدار ترین شاخه های رشته روانشناسی، روانشناسی شخصیت است. شخصیت به عنوان یک مشخصه در زندگی انسان بسیار حائز اهمیت است.

متخصصان مطالعه کننده روانشناسی شخصیت در صدد آن هستند تا نحوه رشد شخصیت را ارزیابی کند و چگونگی تاثیر گذاری شخصیت در نحوه رفتار و تفکر را بررسی نمایند.

همچنین روانشناسان قادر هستند تمایز های شخصیتی بین افراد را برجسته سازند و به ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات شخصیت بپردازند.

نظریه های روانشناسی شخصیت

تئوری های مختلفی در خصوص تعیین جنبه های شخصیت پدید آمده است. بعضی تئوری ها به توضیح چگونگی رشد شخصیت تمرکز دارند. در حالی که برخی نظریه ها به تفاوت های فردی در شخصیت توجه دارند.

نظریه های صفت شخصیت بر این ایده تمرکز دارند که شخصیت متشکل از صفات و تمایلات گسترده است. در خصوص شناسایی ویژگی های اصلی شخصیت تئوری های مختلفی ارائه شده است.

یکی از نخستین افرادی که شخصیت را بر اساس ویژگی های فردی وصف کرد، گوردون آلپورت بود. آلپورت در یک دیدگاه گرایشی صفات را به سه دسته ی اصلی، مرکزی و مشترک تقسیم کرد.

صفات اصلی ویژگی هایی هستند که به موجب غالب بودن شخص در درجه اول به دلیل آن ویژگی های شناخته می شود. صفات محوری یا مرکزی تشکیل دهنده شخصیت فرد هستند و ویژگی های مشترک در بسیاری از افراد در یک فرهنگ خاص وجود دارد.

گوردون آلپورت صفت های فردی را بالغ بر 4000 ویژگی برآورد کرد. این در حالی است که یک روانشناس به نام ریموند کتل تعداد صفات هر فرد را معادل 16 ویژگی معرفی کرد.

محبوب ترین و پذیرفته ترین نظریه شخصیت، نظریه ” پنج بزرگ” است. بر اساس نظریه پنج بزرگ شخصیت متشکل از پنج بعد توافق پذیری، وظیفه شناسی، برون گرایی، روان رنجوری و رک گویی است.

طبق نظریه پنج بزرگ هر ویژگی یک پیوستار گسترده است که شخصیت یک فرد در طیفی برای هر ویژگی قرار می گیرد. به طور مثال ممکن است یک شخص از منظر وظیفه شناسی، برون گرایی و توافق پذیری در سطح بالایی قرار داشته باشد اما از نظر روان روان رنجوری و صراحت در حد متوسط باشد.

نحوه شکل گیری و تغییر شخصیت

یکی از شناخته ترین نظریه های شخصیت، نظریه رشد روانی- جنسی فروید است. فروید بر این باور است که کودکان تحت یک سری مراحل رشد شخصیت پیشرفت می نمایند. در هر مرحله از رشد انرژی لیبیدینال در منطقه های خاصی از اروژن متمرکز می گردد.

زمانی که یک مرحله به طور موفقیت آمیزی تکمیل می شود زمینه برای توسعه و حرکت فرد به مرحله بعدی مهیا می شود. در مقابل شکست در هر مرحله قادر است موجب تثبیت هایی گردد و شخصیت بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد.

شایان ذکر است نیرویی که کلیه رفتار های انسان را به حرکت تبدیل می کند، لیبیدینال نام دارد.

علاوه بر این، یک روانشناس به نام اریک اریکسون هشت مرحله روانی- اجتماعی را شرح کرد. بر اساس نظریه اریکسون مراحل رشد نقش بسزایی در رشد شخصیت و مهارت های روانی فرد ایفا می کنند.

در راستای هر مرحله روانی- اجتماعی شخص با یک بحران رشد مواجه می گردد که به عنوان نقطه عطف در رشد او عمل می کند.

عمده تمرکز اریکسون عمدتا به چگونگی تاثیر گذاری تعاملات اجتماعی به رشد شخصیت اختصاص داشت. اما نظریه فروید شکل گیری شخصیت را به سنین خردسالی و کودکی متمرکز می ساخت و بر این باور بود که شخصیت در طول زندگی روند رشد را ادامه می دهد.

دوره های روانشناسی مرتبط موسسه آموزش آزاد عالی هفتاد ویژه روان‌شناسان، روان درمانگران، دانشجویان و مشاوران:

پرسشنامه شخصیتی بالینی میلون

پرسشنامه عینی بالینی شخصیت

دوره خودشناسی

دوره توسعه فردی

شیوه ی آزمایش شخصیت

روانشناسان شخصیت برای مطالعه و اندازه گیری شخصیت به توسعه فهرست ها، ارزیابی ها و انواع تست های شخصیتی پرداخته اند. تست های شخصیت عمدتا برای سنجش موقعیت های مختلف کاربرد دارند. به طور مثال برای ارزیابی و غربالگری استخدام از شاخص مشهور ” Myers-Briggs (MBTI)” استفاده می گردد.

ممکن است ارزیابی هایی برای کمک به افراد در خصوص یادگیری درمورد جنبه های مختلف شخصیت مورد استفاده قرار بگیرد. برخی تست ها به عنوان ابزار غربالگری و ارزیابی برای کمک به تشخیص اختلالات شخصیت کاربرد دارد.

کسب درک بهتر از شخصیت می تواند در جنبه های مختلف زندگی موثر واقع باشد. به طور مثال ممکن است روابط با دوستان، خانواده و همکاران زمانی بهبود پیدا کند که متوجه شوید باید با دیگران خوب کار کنید.

بیشتر بخوانید:

اختلال مسخ شخصیت چیست و چگونه درمان میشود؟

اختلالات شخصیت

اختلالات شخصیت به عنوان اختلال های روانی مزمن و فراگیر می توانند در رفتار ها، افکار و عملکرد بین فردی تاثیر بگذارند.

در نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی اختلال های شخصیت شامل اختلال شخصیت مرزی، شخصیت ضد اجتماعی، شخصیت خود شیفته یا نارسیستیک و شخصیت وسواسی- اجباری می شود.

از سری اختلالات شخصیت می توان به شخصیت وابسته، پارانوئید، شخصیت اجتنابی و اسکیزوئیدی اشاره کرد.

ممکن است تشخیص اختلالات شخصیت برای شما ناراحت کننده باشد. بهتر است بدانید که بر اساس نوع اختلال پزشک متد های درمانی مختلف اعم از روان درمانی، دارو درمانی و آموزش مهارت را در پیش می گیرد.

جالب است بدانید اکثر بیماران دارای اختلال شخصیتی افکار و رفتار های عجیبی را بروز می دهند.

رایج ترین ویژگی های رفتاری و افکاری در بیماران مبتلا به اختلالات شخصیت شامل موارد ذیل است: