ذهن آگاهی قادر است از طریق افزایش ماده خاکستری مغز و تاثیربخشی بر سیستم های مغزی به تنظیم و کنترل هیجان و خودآگاهی بپردازد. از سری مزیت های ذهن آگاهی برای بدن و مغز می توان به کاهش استرس، بهبود افسردگی، افزایش توانایی مقابله با بیماری ها، بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن و افزایش آگاهی اشاره کرد. ما در این مقاله سعی کردیم درباره مزیت شگفت انگیز ذهن آگاهی برای بدن و مغز اطلاعاتی را ارائه دهیم.
رایج‌ترین مزیت‌های ذهن آگاهی برای بدن و مغز
کاهش استرس
تمرکز حواس یک عنصر کلیدی برای مبارزه با استرس است. به استناد از نتایج MBSR یک برنامه کامل کاهش استرس، با دهه ها تجربه و ده ها هزار تمرین کننده، نشانه ای منحصر به فرد از کارآمدی ذهن آگاهی است.
یک مطالعه بر روی آگاهی از لحظه حال نشان از آن دارد که پاسخ انطباقی به استرس های روزانه را تسهیل می بخشد. همچنین مطالعاتی که در سال 2016 به وسیله ی دونالد و اتکینز شکل گرفت بیانگر آن است که ذهن آگاهی به عنوان پاسخی به استرس در مقایسه با کنترل های آرامش اجتناب کمتری ایجاد می کند.
ذهن آگاهی قادر است با بهبود تنظیم هیجان در کاهش استرس نقش بسزایی ایفا کند و موجب شکل گیری خلق و خوی بهتر و توانایی مناسب برای کنترل استرس می گردد.
تاثیر ذهن آگاهی بر استرس در گروه های خاصی نظیر مبتلایان به سندرم پای بیقرار، والدین، متخصصان مراقبت های بهداشتی، استرس پس از سانحه و … قابل مشاهده است.
متداول ترین نشانه های استرس شامل مشکل در تمرکز، بثورات پوستی، تحریک پذیری، خواب ناآرام، سطح پایین انرژی، انبساط ماهیچه های فک و دندان قروچه در شب، سردرد و میگرن می شود.
زمانی که حالت آرامش را القا می نمایید، به وسیله ی ذهن آگاهی شکل گیری از مدیتیشن به وجود می آید.
از سری مزیت های کاهش استرس از طریق ذهن آگاهی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- عملکرد بهتر مغز
- افزایش عملکرد سیستم ایمنی
- کاهش فشار خون
- کاهش ضربان قلب
- افزایش آگاهی
- افزایش توجه و تمرکز
- کاهش سطح اضطراب
- افزایش وضوح در تفکر و ادراک
- تجربه احساس ارتباط
مشاهده دوره ها:
دوره طرحواره درمانی مبتنی بر ذهنیت
افزایش توانایی مقابله با بیماری
با وجود اینکه ذهن آگاهی نمی تواند در کاهش نشانه های بیماری های مزمن، سرطان و … موثر عمل کند، اما می تواند در کنترل پذیر شدن آن ها نقش بسزایی ایفا نماید.
به طور مثال یک برنامه درمانی برای بیماران سرطانی نشان داد که ذهن آگاهی قادر است نشانه های استرس را کاهش دهد، معنویت و عدم واکنش به تجربه را افزایش دهد، رشد پس از سانحه را تسهیل ببخشد و با افزایش انرژی منجر به کاهش خستگی گردد.
بررسی MBSR برای افراد مبتلا به کمر درد مزمن بیانگر آن است که ذهن آگاهی توانایی بیماران را برای عملکرد مستقل بهبود می بخشد و موجب کاهش درد نسبت به روند درمان معمول می گردد.
همچنین ذهن آگاهی می تواند به بیماران کمک کند تا با تمرکز بر روی درد، کیفیت زندگی خود را ارتقا دهند.
مطالعه ای درباره ی بهره گیری از MBSR در مبتلایان به سرطان ریه حاکی از آن دارد که ذهن آگاهی در شکل گیری یک روند تغییرات مثبت در بیماران نقش دارد. همچنین ذهن آگاهی می تواند استرس، اضطراب و افسردگی را در افرادی که از بیماران مراقبت می نمایند، به طرز چشمگیری کاهش دهد.
بهتر است بدانید که ذهن آگاهی در کاهش نگرانی و نشخواری فکری مبتلایان به سرطان موثر واقع است.
تسهیل بهبودی
ذهن آگاهی ضمن کمک به مقابله با بیماری مزمن و رویداد های تهدید کننده زندگی، در تسهیل روند بهبودی نقش بسزایی دارد. همچنین ذهن آگاهی، یوگا و مدیتیشن با افزایش نشاط و معنویت زمینه ساز کاهش اضطراب هستند و رشد پس از سانحه را در بیماران دارای سابقه سرطان سینه تسهیل می کند.
طبق مطالعات انجام شده ذهن آگاهی می تواند در افزایش رشد پس از سانحه، مهربانی و کاهش استرس- اضطراب در بیماران سرطانی کمک نماید.
کاهش نشانه های افسردگی
به جرئت می توان گفت ذهن آگاهی یک درمان مکمل موثر برای افسردگی است. ذهن آگاهی در مقایسه با یوگا نشانه های افسردگی، اضطراب و استرس را کاهش می دهد و منجر به افزایش شفقت به خود می گردد.
یکی از راه هایی که ذهن آگاهی می تواند به درمان افسردگی کمک کند، افزایش توانایی تمرین کنندگان در خصوص تنظیم احساسات است.
ذهن آگاهی ابزار لازم برای عقب نشینی از افکار و احساسات منفی شدید، شناسایی و پذیرش آن ها به جای مبارزه را مهیا می کند. این امر به تمرین کنندگان کمک می کند تا احساسات خود را بهتر تنظیم نمایند و به مقابله و مدیریت بهتر افسردگی بپردازند.
مطالعات حاکی از آن دارند که ذهن آگاهی نه تنها به شرکت کنندگان کمک کرد تا احساس بهتری داشته باشند، بلکه تاثیرات مثبتی بر هزینه های مراقبت بهداشتی آن ها داشت. بنابراین می تواند دوره های افسردگی را به طرز چشمگیری کاهش دهد.
جالب است بدانید که ذهن آگاهی حتی برای اشخاصی که با بحرانی ترین نشانه های افسردگی اعم از افکار خودکشی سر و کار دارند، موثر واقع است.
بیشتر بخوانید: شفقت درمانی چیست؟
بهبود سلامت عمومی
مزیت های ذهن آگاهی بسیار فراتر از سلامت روان است و می تواند سلامت عمومی را پوشش دهد.
به طور مثال مطالعه ای درباره ی چگونگی تاثیربخشی دو جنبه ذهن آگاهی بر رفتار های سلامتی نشان داد که تمرینات ذهن آگاهی می توانند رفتار های مرتبط با سلامتی را اعم از انجام معاینات منظم سلامت، فعالیت بدنی، بهره گیری از کمربند ایمنی، عدم استفاده از نیکوتین و الکل را تقویت دهد.
ذهن آگاهی از طریق کاهش میزان مصرف سیگار، فعالیت بدنی و شاخص توده بدنی سالم با بهبود سلامت قلبی- عروقی مرتبط است.
علاوه بر این، میان ذهن آگاهی و کاهش فشار خون ارتباط مثبتی وجود دارد. به ویژه زمانی که تمرین کننده در عدم واکنش و عدم قضاوت مهارت داشته باشد.
محققان در یک مطالعه درباره ی تاثیرات ذهن آگاهی بر سلامت روانی و جسمانی بزرگسالان دارای اضافه زن دریافتند که ذهن آگاهی به شرکت کنندگان کمک می کند تا رفتار و نگرش های غذایی خود را بهبود ببخشند، سطح افسردگی و اضطراب را کاهش دهند و به وزن ایده آل دست یابند.
بهبود عملکرد شغلی
به طور کلی ذهن آگاهی قادر است عملکرد اجرایی را با بهبود توانایی های بازداری ارتقا دهد. یکی از رایج ترین مزیت های تمرین ذهن آگاهی در محل کار، کاهش سطح استرس و خستگی های شغلی است.
مطالعات بر روی کارمندان بخش دولتی حاکی از آن دارد که این گروه از شاغلان می توانند از اثرات چشمگیر سلامت روان ذهن آگاهی بهره مند گردند. اغلب کارکنان بخش دولتی با ذهن آگاهی توانستند عملکرد اجتماعی خود را بهبود ببخشند، میزان پریشانی های روانی را کاهش دهند و با سطح استرس کمتر کیفیت زندگی خود را افزایش دهند.
از سری مزیت های ذهن آگاهی در حوزه عملکرد شغلی می توان به کاهش گردش مالی، افزایش رضایت شغلی و کاهش احتمال بروز فرسودگی شغلی اشاره کرد.
همچنین بخوانید: استفاده از ذهن آگاهی برای کنترل اضطراب
مزیت‌های ذهن آگاهی برای کودکان و نوجوانان
کاهش مصرف دخانیات و نوشیدنی های الکلی در نوجوانان
مشکلات مرتبط با مصرف دخانیات و الکل در نوجوانان رواج گسترده ای پیدا کرده است که می تواند ابعاد مختلف زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
از آنجایی که ذهن آگاهی با مشکلات مربوط به مصرف مواد و نوشیدنی های الکلی ارتباط منفی دارد و می تواند به نوجوانان کمک کند تا با استرس سوق دهنده به مصرف آن مقابله نماید، ابزار مناسبی برای کاهش مصرف دخانیات و الکل به شمار می رود.
تحقیقات بیانگر آن است که نوجوان هایی که ذهن آگاهی را تمرین می نمایند، کمتر مستعد ابتلا به افسردگی ناشی از مصرف الکل برای مقابله با مشکلات هستند.
ممکن است تاثیر ذهن آگاهی بر نوشیدن الکل تا حدودی به موجب تاثیر ذهن آگاهی بر خود کنترلی باشد. اغلب افرادی که درباره کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی مورد تحقیق و بررسی قرار گرفتند، توانستند بر زندگی و خود کنترل داشته باشند.
سطوح بالای ذهن آگاهی پیش بینی کننده ی تنظیم بهتر احساسات و سرکوب افکار است. خود تنظیمی و خود کنترلی بهتر در مهار مثبت و موثر رفتار های مخرب و بهزیستی روانی کمک می کند.
افزایش انعطاف پذیری
ذهن اگاهی قادر است به کودکانی که در بهزیستی یا سیستم مراقبت سلامت روان درگیر بوده اند، کمک نماید.
مطالعه ای بر روی یک برنامه ذهن آگاهی برای کودکان آسیب پذیر نشان داد که ذهن آگاهی تنظیم هیجانات، خلق و خو، همدلی، اعتماد به نفس، عزت نفس، مهارت های مقابله ای، توانایی توجه و تمرکز را بهبود می بخشد.
یکی از مهارت های بسیار موثر در کودکان که موجب غلبه بر مشکلات روزمره می شود، تاب آوری است. تاب آوری نقش بسزایی در رشد کودک از منظر بعد عاطفی، روانی و تحصیلی دارد.
جالب است بدانید که آموزش ذهن آگاهی تاب آوری را افزایش می دهد و به کودک کمک می کند تا با درک احساسات به تنظیم آن ها بپردازد.
درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی برای کودکان قادر است مشکلات توجه، اضطراب و رفتار های مخرب را کاهش دهد و در عین حال میزان انعطاف پذیری اجتماعی- عاطفی کودک را بهبود دهد.
در ادامه مهم ترین مزیت های ذهن آگاهی برای بدن و مغز کودکان و نوجوانان را بیان می کنیم:
- کاهش واکنش پذیری
- افزایش حس کنجکاوی
- بهبود صبر و پذیرش
- بهبود کیفیت های ارتباطی
- افزایش بروز رفتار های اجتماعی
- تنظیم هیجانات
- بهبود عملکرد تحصیلی
- کاهش سطح اضطراب و استرس در دوران تحصیل
- بهبود توانایی مقابله با استرس
- کاهش میزان پرخاشگری و مشکلات رفتاری
- بهبود کیفیت زندگی
- محافظت از کودکان در برابر افسردگی
- شکل گیری واکنش های سازنده
- بهبود همدلی
تحقیق درباره ذهن آگاهی و مغز
تحقیقات گسترده ای درباره تاثیرات ذهن آگاهی بر مغز شکل گرفته است. بی شک تمرینات ذهن آگاهی می تواند منجر به نتایج مثبت گردد، اما اکثر محققان خواستار آگاهی از علت تاثیر بخشی ذهن آگاهی بر مغز و بدن هستند.
توضیح نوروپلاستیسیته
به توانایی مغز برای تغییر و سازگاری در طول زمان، نوروپلاستیسیته اطلاق می شود.
از آنجایی که مغز به طور مداوم برای کار آمدی خود کار می کند، روند سازگاری به طور منظم شکل می گیرد.
در واقع مغز انسان قادر است تا با سازماندهی خود درباره ی تداوم عملکرد ها پس از یک آسیب تروماتیک اطمینان حاصل کند.
زمانی که یک شخص به تمرین ذهن آگاهی می پردازد، به مغز خود دستور می دهد تا در صورت مواجهه با کار های روزمره به صورت آگاهانه، مشاهده کننده، فاقد واکنش و عاری از قضاوت عمل کند. این باعث می شود تا مغز به ایجاد تغییراتی بپردازد که توانایی فرد را برای عملکرد ذهن بهبود ببخشد.
جالب است بدانید که تمرین مراقبه منجر به افزایش ضخامت در قشر مغز و ناحیه ای می شود که برای عملکرد شناختی عمومی اعم از توجه و پردازش حسی مهم است.
ناحیه ای در هیپوکامپ چپ مغز انسان با عنوان ماده خاکستری وجود دارد که در یادگیری و حافظه نقش بسزایی ایفا می کند. تمرین منظم تمرکز حواس قادر است ماده خاکستری مغز را افزایش دهد و به فرد کمک کند تا به درک تاثیر ذهن اگاهی بر ارتقا عملکرد شغلی و پیشرفت تحصیلی پی ببرد.
همچنین سیستم های مغزی تنظیم هیجان و خودآگاهی را کنترل می نمایند. ذهن آگاهی می تواند با تاثیر بخشی بر سیستم های مغزی منجر به بهبود خود آگاهی و تنظیم هیجانات گردد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی کاربردی
یک مطالعه از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی در خصوص ارزیابی تغییرات در مغز از ذهن آگاهی بهره گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که قشر جلوی مغز، هیپوکامپ و سایر نواحی فعالیت با ذهن آگاهی اتصال های شدیدی را تجربه کردند. اما آمیگدال پس از قرار گیری در معرض محرک های بار عاطفی، کاهش فعالیت عملکردی و غیر فعال سازی را زود تر تجربه کرد.
به عبارتی دیگر بخش هایی از مغز که با عملکرد سطوح بالاتر مرتبط است، با ذهن آگاهی فعال تر خواهد بود. در مقابل ناحیه ای از مغز که استرس و احساسات قوی را کنترل می نماید، کمتر فعال می شود.
جالب است بدانید که ذهن آگاهی با مناطقی از مغز که با بازیابی حافظه، تصمیم گیری و توجه بیرونی در ارتباط است.
امیدواریم از خواندن مقاله ی ” مزیت شگفت انگیز ذهن آگاهی برای بدن و مغز” لذت برده باشید.
یشتر بخوانید:
