رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد (act) نوعی روش نوین درمانی به شمار می رود که به عملی سازی اهداف توجه ویژه ای دارد. رویکرد ACT با تلفیقی از چهار رویکرد توجه، پذیرش، تعهد و تغییر رفتار طراحی شده است. این رویکرد عامل شکل گیری چالش و مشکلات زندگی را اجتناب تجربه ای بر می شمارد. ما در این مقاله قصد داریم در خصوص پاسخ به سوال “رویکرد ACT چیست؟” اطلاعاتی را ارائه دهیم.
رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد یا ACT چیست؟
رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد (act) در روانشناسی یک روش درمانی نوین است که با تلفیقی از چهار رویکرد تعهد، پذیرش، توجه یا هم جوشی زدایی و تغییر رفتار به صورت متعهدانه طراحی شده است.
به عبارتی دیگر رویکرد ACT یک درمان رفتاری در خصوص عملی کردن به شمار می رود. در این رویکرد به عملی سازی اهداف توجه ویژه ای می شود.
در واقع طبق رویکرد ACT ضرورت دارد انسان ارزش های مرکزی و حائز اهمیت زندگی را دریابد.
زین پس بر اساس ارزش های مرکزی در خصوص الهام بخشی، برانگیختگی و هدایت رفتار استفاده نماید. چنین عملی یک رفتار اگاهانه و هوشیارانه به شمار می رود که با یک دید کاملا باز شکل می گیرد.
حروف اختصاری ACT مخفف عبارت “Acceptance and commitment therapy” می باشند که در معنی رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد (act) کاربرد دارند. واژه ی A بیانگر پذیرش افکار و احساسات است که به زندگی در زمان حال تمرکز دارد.
واژه C نشان از انتخاب یک راه ارزشمند دارد و واژه T برای عملی سازی اهداف به کار برده می شود.
پایه های ACT طبق نظام ارتباطی شکل گرفته است. این نظام که با عنوان RFT شناخته می شود نتیجه ی موج سوم روان درمانی است.
رویکرد ACT در سال 1982 به وسیله ی استیون هیز معرفی شده است. در این رویکرد باور بر این است که عامل شکل گیری مشکلات در زندگی، اجتناب تجربه ای است.
اجتناب تجربه ای به اجتناب انسان از رویداد های خاص، افکار، حواس و احساسات اطلاق می شود.
در دنیای واقعی اجتناب تجربه ای کاربرد های منحصر به فردی دارد. به طور مثال هنگامی که کودک از دست زدن به بخاری خودداری می کند، اجتناب تجربه ای شکل گرفته است.
این در حالی است که اجتناب تجربه ای در حوزه احساسات و افکار سبب تشدید یک رفتار متناقض می شود.
در واقع هنگامی که فردی تلاش می کند تا از تجربیات خصوصی احساسی پرهیز نماید، احتمال افزایش آن تجربه و شکل گیری مشکلات به مراتب بزرگ تر تشدید می گردد.
دوره مرتبط موسسه هفتاد ویژه روان‌شناسان، روان درمانگران، دانشجویان و مشاوران با مدرک معتبر:
دوره ACT – درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
اهداف رویکرد ACT چیست؟
اصلی ترین هدف رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد (act)، شکل گیری انعطاف پذیری شناختی است. این هدف زمینه ساز برقراری ارتباط با زمان کنونی، عمل متعهدانه به ارزش است که به وسیله ی پذیرش و هم جوشی زدایی شکل می گیرد.
انسان با انعطاف پذیری روانشناختی می تواند بدون توجه به گذشته و آینده به زندگی در زمان حال بپردازد. زین پس ارزش و اهداف زندگی را شناسایی نماید و رفتار هایی را بروز دهد که با ارزش های زندگی همخوانی داشته باشند.
شخصی که دارای انعطاف پذیری روانشناختی است از امیال، آرزو، خاطره و احساس آزار دهنده دوری می کند.
بدین ترتیب با شکل گیری انعطاف پذیری روان شناختی می توان تنش، رنج و درد های زندگی را تحت کنترل در آورد و یک زندگی معنادار را شکل داد.
به جرئت می توان گفت مولفه های کلیدی مداخلات بر اساس تعهد و پذیرش، تشخیص مرز هایی است که روند زندگی را از رویه ی مطلوب منحرف ساخته است.
مزیت های رویکرد ACT چیست؟
در رویکرد ACT سعی می شود تا رابطه میان افکار و احساسات مشکل زا تغییر پیدا کند. هدف از تغییر رابطه بین افکار و احساسات شکل گیری ادراک نسبت به بی ضرر بودن عوامل ناراحت کننده است.
به عبارتی دیگر رویکرد ACT تلاش می کند تا به افراد آموزش دهد که وقایع درونی یک امر عادی هستند. لذا می توان با پذیرش آن ها از قضاوت اجتناب کرد.
یکی از مزیت های رویکرد ACT کسب یک احساس متعالی است. در این رویکرد به مراجعین کمک می شود تا پس از تعیین ارزش های زندگی مطابق آن ها اعمال شکل بگیرند.
پژوهش ها حاکی از آن دارند که رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد در راستای درمان افسردگی، اضطراب، درد های مزمن، سوء مصرف مواد مخدر و افزایش رضایت در رابطه زناشویی موثر واقع است.
همچنین بخوانید:”رفتار درمانی شناختی (CBT) چیست؟ کاربرد CBT“
کاربرد رویکرد ACT چیست؟
با وجود اینکه رویکرد ACT یک رویکرد فراتشخیصی است، کارایی و عملکرد مناسب آن در طیف گسترده ای از اختلال های بالینی به اثبت رسیده است.
- زوج درمانی
- گروه درمانی
- کند سازی روند پیشرفت اسکیزوفرنی
- تسکین درد های مزمن
- کاهش تمایل به مصرف هروئین و ماریجوانا
- درمان افسردگی
- کاهش و مدیریت اضطراب و استرس
- درمان اختلال استرس پس از سانحه
- درمان اختلال وسواس فکری عملی
- مدیریت دیابت
- کم اشتهایی روانی
فرایند های رویکرد ACT؛ شش ضلعی اکت
1. برقراری ارتباط با زمان حال
در گام برقراری ارتباط با زمان حال به آگاهی روانی انسان در زمان حال توجه می گردد. در این مرحله یک درک و آگاهی درباره حالت های روانی و جسمانی، افکار، احساسات و رفتار ها در زمان حال شکل می گیرد.
اگر فرد یاد بگیرد با لحظه حال ارتباط برقرار نماید، می تواند با اغوش باز کلیه افکار و احساسات را بپذیرد. در واقع در مرحله برقراری ارتبیاط با زمان حال احساسات و افکار به مثابه ی جریان آب می مانند که ماندگار نیستند.
در خصوص تسریع روند برقراری ارتباط با زمان حال تمرینات توجه اگاهی اعم از مدیتیشن کارایی مناسبی دارند.
2. توجه به افکار
در گام توجه به افکار نحوه کنار گذاشتن تخیلات، خاطرات ناگوار و افکار منفی آموزش داده می شود. در حقیقت سعی بر آن است که فرد اجازه ی شکل گیری چالش را ارائه دهد و از گرفتاری در افکار پرهیز نماید.
جالب است بدانید از فرایند توجه به افکار با عنوان ناهمجوشی و هم جوشی زدایی یاد می شود. همجوشی زدایی شناختی بیانگر اجتناب از عینی سازی تصویر های ذهنی، افکار، احساسات و خاطره ها است.
به طور مثال هنگامی که شخصی به هذیان های پارانوئیدی مبتلا است گمان می کند رانندگی سبب مرگ وی می گردد. چنین فردی با ناهمجوشی در می یابد که افکار موجود در ذهن، حقایق مسلمی در جهان نیستند. لذا در شکل گیری تصادف عوامل گوناگونی نظیر ارزش ها و شرایط محیط کنونی دخیل هستند.
3. پذیرش
در فرایند پذیرش تلاش می شود تا مراجعه کننده نسبت به معایب کنترل تجربه های ذهنی آزار دهنده آگاهی پیدا کند.
در حقیقت در مرحله پذیرش آموزش داده می شود که تلاش برای کنترل تجربه های ذهنی آزار دهنده زمینه ساز تشدید یک آزار است.
لذا باید سعی شود تا یک امر مشکل ساز به طور کامل مورد پذیرش واقع گردد.
یکی از اقدامات درمانگر در مرحله پذیرش، تجربه احساسات اجتناب ناپذیر توسط مراجعه کننده است. در این راستا مراجع یاد می گیرد که نباید برای ایجاد تغییر در تجربیات خصوصی تلاش نماید و خود را به موجب مشکلات سرزنش نماید.
به مرور زمان مراجعه می تواند با رویداد های روانشناختی مقابله کند و در مسیر منتخب گام بردارد.
4. آگاهی
به طور کلی خیالات، افکار، خاطرات، باور ها و قضاوت ها زادهی فکر کردن هستند. با این وجود اکثر افراد نسبت به خود اگاهی مناسبی ندارند.
آگاهی زمانی شکل می گیرد که نسبت به احساسات، امور دیدنی، فعالیت ها و فکر کردن ها یک درک کامل داشته باشید.
به طور مثال بدن انسان از زمان بدو تولد تا مرگ مدام در حالت تغییر است. در این راستا افکار، احساسات و وظایف نیز دستخوش تغییر می شوند.
در رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد تلاش می شود تا در خصوص افزایش زمینه و اگای خالص، فرصت های عملی را فراهم نماید.
بیشتر بخوانید: فواید ذهن آگاهی و تاثیر آن بر جسم
5. ارزش ها
در گام ارزش ها به صورت عملیاتی آموزش داده می شود تا ارزش های شخصی به اهداف رفتاری خاص مبدل گردند.
درمانگر در مرحله ارزش های رویکرد ACT ار مراجع خواستار پاسخ دهی به سئوال هایی خاص می شود. به طور مثال هدف زندگی تان چیست؟ به نظر شما چه چیز هایی برایتان حائز اهمیت است؟
از انجایی که ارزش ها یک صفت مطلوب برای عمل مداوم به شمار می روند، در خلق زندگی پرمعنا نقش بسزایی دارند.
در اکثر موارد در رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد از ارزش ها با عنوان جهت های انتخابی یاد می شود.
جالب است بدانید به موجب جهت بخشی ارزش ها به زندگی، وجه شباهت هایی با قطب نما دارد.
6. انجام عمل به صورت متعهدانه
به انجام عمل تاثیر گذاری که به وسیله ی ارزش ها هدایت می شود، عمل متعهدانه اطلاق می گردد.
ارزش هایی هستند که در غنی سازی و معنا بخشی به زندگی کمک شایانی می کنند.
ضرورت دارد شناسایی ارزش ها با ترکیب عمل مداوم شکل بگیرد. در حقیقت یک سفر زمانی آغاز می شود که در راستای دستیابی به هدف عمل صورت بگیرد.
بی شک عملی که ارزش مدار باشد قادر است طیف گسترده ای احساسات و افکار را برانگیزد.
بدین ترتیب انجام عمل به صورت متعهدانه با هدف شکل گیری یک زندگی ارزشمند رخ می دهد.
امیدواریم از خواندن مقاله ” رویکرد ACT چیست؟” نهایت لذت را برده باشید.
بیشتر بخوانید:
چگونه روانشناسی با باورهای نادرست و خود محدود کننده مبارزه می کند؟
