روانشناسی ورزشی به مطالعه چگونگی تاثیر عوامل روانی بر ورزش، فعالیت بدنی و عملکرد ورزشی می پردازد. این رشته روانشناسی در راستای کاهش سطح اضطراب، افزایش توجه و تمرکز، سرسختی ذهنی، تجسم و هدف گذاری، توانبخشی، ایجاد انگیزه و تیم سازی کاربرد دارد. ما در این مقاله قصد داریم درباره ی چیستی، تاریخچه، کاربرد و تکنیک های روانشناسی ورزشی اطلاعاتی را ارائه دهیم.
روانشناسی ورزشی چیست؟
به مطالعه چگونگی تاثیر عوامل روانی بر ورزش، عملکرد ورزش و فعالیت بدنی روانشناسی ورزشی اطلاق می شود. روانشناس های ورزشی به چگونگی تاثیر بخشی ورزش در سلامت و تندرستی تمرکز دارند. آن ها به ورزشکاران کمک می نمایند تا از طریق روانشناسی، سلامت روان و عملکرد ورزشی خود را بهبود ببخشند.
دامنه فعالیت روانشناسان ورزشی به ورزشکاران حرفه ای محدود نمی شود. بلکه شامل افراد غیر ورزشکار و ورزشکار های روزمره نیز روش های لذت بردن و پایبندی به یک برنامه ورزشی خاص را آموزش می دهد.
جالب است بدانید که روانشناسان ورزشی از فعالیت های بدنی در راستای بهبود زندگی و رفاه ذهنی بهره می جویند.
روانشناسی ورزشی؛ از گذشته تا کنون
روانشناسی ورزشی یک رشته نوین در روانشناسی به شمار می رود. در سال 1925 میلادی نخستین آزمایشگاه تحقیقاتی مختص به روانشناسی ورزشی اففتاح شده است. زین پس در اوایل دهه 1930 آزمایشگاه ایالات متحده بسته گردید و تحقیقات در این زمینه تا اواخر 1960 به تعویق افتاد.
در سال 1965 انجمن بین المللی روانشناسی ورزشی تاسیس شد. حدود پنج سال بعد روانشناسی ورزشی به عنوان یک دوره دانشگاهی به موسسات آموزشی آمریکای شمالی معرفی گشت.
روانشناسی ورزشی در دهه 1980 موضوع تمرکز علمی دقیق شد. محققان چگونگی بهره گیری از روانشناسی در خصوص بهبود عملکرد ورزشی را مورد بررسی قرار دارند. همچنین به بررسی چگونگی استفاده از ورزش برای بهبود خلق و خو، کاهش سطح استرس پرداختند.
پدر روانشناسی ورزشی
اولین سالهای روانشناسی ورزشی با تاسیس دانشکده تربیت بدن Deutsche Hochschule für Leibesübungen در آلمان برلین توسط رابرت ورنر شولت در سال ۱۹۲۰ مطرح شد.
همچنین بخوانید:”روانشناسی اجتماعی چیست؟ موضوعات روانشناسی اجتماعی“
انواع مختلف روانشناسان ورزشی
روانشناسان ورزشی تربیتی
روانشناس های ورزشی تربیتی با بهره گیری از روش های روانشناختی سعی دارند عملکرد ورزشی ورزشکاران را بهبود ببخشند. روانشناسان برای این منظور روش های استفاده از تکنیک های خاص اعم از تصویر سازی، تعیین هدف و گفت و گو با خود برای عملکرد بهتر در زمین بازی را آموزش می دهند.
بیشتر بخوانید: روانشناسی تربیتی چیست؟
روانشناسان ورزشی بالینی
روانشناس های ورزشی بالینی با ورزشکار هایی کار می کنند که از یک شرایط سلامت روانی اعم از افسردگی و اضطراب در رنج هستند. این کار مشمول بهره گیری از استراتژی هایی از روانشناسی ورزشی و روان درمانی می گردد.
در واقع روانشناسی بالینی به ورزشکاران کمک می نمایند تا عملکرد ورزشی و سلامت روان خود را ارتقا دهند.
روانشناسان ورزش
یک روانشناس ورزشی با افراد غیر ورزشکار یا ورزشکاران روزمره کار می کند تا به آن ها کمک کنند تا یاد بگیرند که چگونه ورزش را به یک عادت مبدل نمایند. این کار می تواند شامل تکنیک های مشابه مورد استفاده سایر روانشناسان ورزشی اعم از هدف گذاری، تمرین ذهن آگاهی و استفاده از تکنیک های انگیزشی باشد.
به عبارتی دیگر روانشناس های ورزشی می تواند به کشف مسئله هایی که ممکن است عملکرد ورزشکار را محدود سازد، کمک نماید. زین پس از اطلاعات موجود برای تعیین تکنیک موثر روانشناختی برای کسب بهترین نتیجه استفاده کند.
بیشتر بخوانید: رفتار درمانی شناختی (CBT) چیست؟ کاربرد CBT
کاربرد های روانشناسی ورزشی چیست؟
به طور کلی روانشناسی ورزشی یک رشته متنوع است که مورد توجه روانشناسان واقع است.
تمرکز و توجه
تمرکز و توجه شامل توانایی حذف عوامل حواس پرتی و تمرکز روی کار انجام شده است. این امر به ورزشکاران کمک می کند تا بتوانند به مدیریت تمرکز ذهنی خود بپردازند.
در راستای اختصاص دادن توجه ورزشکار و تمرکز به لحظه حال از راهبرد هایی نظیر تنفس عمیق، توجه به سیگنال ها، تمرکز حواس و احساسات بدن استفاده می شود.
سرسختی ذهنی
اصطلاح سرسختی ذهنی به یک ویژگی روانی اطلاق می گردد که در خصوص دستیابی به عملکرد مطلوب یک ورزشکار حائز اهمیت است.
از جمله ویژگی های سرسختی ذهنی می توان به توانایی عقب نشینی از شکست ها، برخورداری از باور تزلزل ناپذیر و میل سیری ناپذیر برای موفقیت اشاره کرد. علاوه بر این، مواردی نظیر حفظ آرامش تحت فشار، واکنش مثبت به موقعیت ها و حفظ کنترل کمک شایانی به سرسختی ذهنی می کنند.
جالب است بدانید که سرسختی ذهنی به یک حوزه مورد علاقه در روانشناسی ورزشی مبدل شده است.
تجسم و هدف گذاری
تعیین هدف و تجسم آن برای دستیابی به هدف می تواند به آمادگی ذهنی ورزشکار برای تمرین یا مسابقه کمک شایانی نماید. ورزشکاران قادر هستند از مهارت تجسم و هدف گذاری در خصوص تصور نتیجه ای دنبال می کنند، بهره بگیرند. به طور مثال ممکن است یک ورزشمر خود را در حال برنده شدن در یک رویداد تجسم نماید.
علاوه بر این، تکنیک تجسم می تواند در القا احساس آرامش و تمرکز به ورزشکار مفید واقع گردد.
ایجاد انگیزه و تیم سازی
عده ای از روانشناسان ورزشی با ورزشکاران و مربیان حرفه ای کار می کنند تا عملکرد خود را با افزایش انگیزه بهبود ببخشند. یکی از موضوعات اصلی روانشناسی ورزشی، مطالعه انگیزه های درونی و بیرونی است.
محرک یا انگیزه های بیرونی به پاداش هایی نظیر کسب مقام، مدال، جام، پول و به رسمیت شناختن اجتماعی اختصاص دارد.
این در حالی است که انگیزه های درونی از درون نشات می گیرند. به طور مثال میل فردی برای برنده شدن و احساس غرور ناشی از انجام یک مهارت یک انگیزه درونی قلمداد می شود.
اضطراب
ورزشکاران به خاطر رقابت با بازیکنان تحت فشار شدید قرار دارند. روانشناسان حرفه ای ورزشی به ورزشکاران کمک می کنند تا با آموزش راه هایی در خصوص کاهش اضطراب و فرسودگی شغلی با فشار های ناشی از رقابت کنار بیایند.
اغلب ورزشکاران قبل از شروع بازی یا مسابقه دچار احساس عصبی می شوند. از آنجایی که اعصاب می تواند در عملکرد ورزشکار تاثیر منفی بر جای بگذارد بهتر است تکنیک هایی برای حفظ آرامش آموزش داده شوند.
رایج ترین تکنیک های حفظ آرامش برای ورزشکاران شامل ایجاد اعتماد به نفس، آرام سازی، تغییر افکار منفی و پیدا کردن عوامل حواس پرتی در خصوص کاهش تمرکز به اضطراب می شود.
علاوه بر این، ورزشکار هایی که به طور مداوم تحت فشار، اضطراب و برنامه های تمرینی شدید قرار می گیرند، مستعد ابتلا به فرسودگی شغلی هستند.
برای مبارزه با فرسودگی شغلی روش هایی نظیر یادگیری آرامش، حفظ انگیزه و کمک به ورزشکاران برای بازگرداندن احساس تعادل موثر واقع می باشند.
توانبخشی
یکی از کاربرد های مفید روانشناسی ورزشی توانبخشی و کمک به ورزشکاران برای بهبودی است. ممکن است یک آسیب ورزشی ضمن تداخل آسیب به جسم زمینه ساز واکنش های عاطفی اعم از احساس ناامیدی، ترس و خشم باشد.
روانشناسان ورزشی به ورزشکاران آسیب دیده کمک می کنند تا از منظر ذهنی در مسیر بهبودی قرار بگیرند. زین پس با آمادگی کامل برای ورزش اعتماد به نفس از دست رفته را بازگردانند.
تاثیر روانشناسی ورزش
تحقیقات بیانگر آن هستند که بهره گیری از تکنیک های مختلف روانشناسی ورزشی قادر است عملکرد کلیه ورزشکاران اعم از ژیمناسیت کاران بسیار جوان در رده سنی 8 الی 13 سال تا برترین های المپیک را ارتقا دهد.
به طور مثال در یک مطالعه نشان داده شد که پزشکان عمدتا در طول درمان بیماران حاد واکنش های منفی را نشان می دهند. با این وجود هنگامی که پزشکان از درمان روانشناختی ورزشکاران بهره می گرفتند، می توانستند در کنترل واکنش های منفی موفق گردند. این امر در بهبود مراقبت از بیماران نیز نقش بسزایی دارد.
علاوه بر این روانشناسان ورزشی قادر هستند نقش مهمی در کاهش چاقی به خصوص در کودکان ایفا نمایند. یک روانشناس ورزشی می تواند با افزایش فعالیت بدنی و ارتقا لذت از انجام فعالیت های بدنی به کودکان در حفظ وزن سالم کمک کند.
تکنیک های روانشناسی ورزشی چیست؟
آرامش پیشرونده
تکنیک های تمدد اعصاب فواید گسترده ای برای بهبود عملکرد ورزشکار دارند. از سری مزیت های تکنیک های تمدد اعصاب می توان به کاهش سطح استرس، اضطراب، بهبود تمرکز و افزایش اعتماد به نفس اشاره کرد.
آرامش پیشرونده عضلانی یک راهبرد آرامش بخشی است که مورد استفاده روانشناسان ورزشی قرار دارد. در تکنیک آرامش پیشرونده عضلانی ضرورت دارد برای چند ثانیه عضلات را در حالت انقباض نگه دارید. زین پس به ماهیچه ها اجازه دهید تا آرام گردند.
هیپنوتیزم
عده ای از متخصصان بهداشت برای کمک به بیماران دارای اعتیاد به سیگار از تکنیک هیپنوتیزم بهره می گیرند. هیپنوتیزم در روانشناسی ورزشی در راستای بهبود عملکرد بهتر در ورزش هایی نظیر بکستبال، فوتبال و گلف کاربرد دارد.
در هیپنوتیزم شخص در وضعیت تمرکز با افزایش تلقین پذیری قرار دارد.
بیوفیدبک
بیوفیدبک شامل بهره گیری از بازخورد ارائه شده توسط بدن برای توجه به احساس فیزیولوژیکی بدن در مواقع استرس اعم از عضلات منقبض و افزایش ضربان قلب است. از اطلاعات فیدبک می توان برای کنترل اثرات بازخوردی بدن استفاده کرد و یک پاسخ بیولوژیکی مثبت تری را ارائه نمود.
یک مرور سیستماتیک بیانگر آن است که بهره گیری از بیوفیدبک تغییر پذیری ضربان قلب منجر به بهبود عملکرد ورزشی در بیش از 85 درصد از مطالعات شده است.
درمان شناختی رفتاری
حرف اختصاری CBT بیانگر درمان شناختی- رفتاری هستند. این تکنیک درمانی برای شناسایی و تغیر افکار یا رفتار های مخرب کاربرد دارد. در روانشناسی ورزشی از درمان شناختی رفتاری برای بهبود رفتار های ورزشی و کاهش اضطراب عملکردی استفاده می شود.
امیدواریم از خواندن مقاله ” روانشناسی ورزشی چیست؟” لذت برده باشید.
بیشتر بخوانید:
